İşçinin parasıyla işverene teşvik!

N. NURİ YAVUZ

"Düşük asgari ücrette yüksek sigorta maliyeti işsizliğe neden oluyor" diyen Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, "Şuan ülkemizin yaşadığı en önemli sorunlardan bir tanesi işsizlik ama işverenle konuştuğunuz 'ben yanımda çalıştıracak işçi bulamıyorum' diyor ve işsizlik olmadığını söylüyor. İş arayanlar ise 'iş bulamadıklarını' sürekli ifade ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre işsizliğin var olduğu rakamlarıyla ortada. Ama bu işsizler kimler ve neden işsizler? Ülkemizde hiç okumamış ya da ilkokul mezunu olan kişiler, kendilerine herhangi bir iş bulma olanağına sahip çünkü asgari ücrete razı olabiliyorlar. Bugün asgari ücret bin 450 lira AGİ ile beraber bin 603 liraya razılar. Ama ülkemizin işsizlikle ilgili en önemli sorunu üniversite mezunlarında yaşanıyor. İki yıllık, dört yıllık üniversite mezunu olan kişiler iş bulmada zorluk çekiyorlar. Çünkü 2 bin lira gibi bir ücretle çalışmak istiyorlar. Ama asgari ücret bin 603 lira ve yüksek de sigorta maliyeti var. Bir işveren asgari ücretli bir çalışanı için maaşının dışında 812 lira sigorta ve vergi ödüyor. Asgari ücret prim oranları yüzde 37,5" dedi.

SİGORTA PRİMİ DÜŞÜRÜLMELİ

Erdursun, açıklamalarına şöyle devam etti:

"Asgari ücret rakamını biz biraz artırabilirsek işsizliğe aslında bir çözüm bulabiliriz. İşsizliğe çözüm bulurken de işverenin kafasını yastığa rahat koymasını sağlayabiliriz. Devletin cebine de daha fazla para girmesini sağlayabiliriz. Peki, nasıl olacak bu? Ülkemizde asgari ücret rakamlarını bir miktar artırırlarsa şayet işçinin cebine para girer ve mutlu olur. Sigorta prim oranlarını da yüzde 37,5'tan yüzde 22,5'lara çekerlerse işveren de mutlu olur. Devlet nasıl mutlu olacak? AK Parti 2002'de iktidara geldiğinde kurumlar vergisi oranı yüzde 33 idi, yüzde 20'ye çektiler ve daha çok kişiye yaydılar. Bugün ülkemizde 6 milyondan fazla kişinin asgari ücretle çalıştığı görünüyor. Ama asgari ücretle çalışmıyor. Sigortası asgari ücretle gösteriliyor. Düşük rakamlardan gözükür ve devletin kasasına az para giriyor. Prim oranları biraz düşürülür ve gerçek rakamlardan işverenlerin sigorta bildirimi yapması sağlanırsa devletin kasasına daha çok para girecek."

SORUN BÜYÜYOR

Erdursun, "Ayrıca gerçek rakamlardan bildirimler olursa çalışanlar emekli olduğunda daha yüksek maaş alacaklar. Şuan bildirimler tam olarak yapılmadığı için düşük maaşlar söz konusu. Bu düşük maaşlar 10-15 yıl sonranın da sorunu olacak. Düşük maaşla emekli olanlar ilerde geçimini sağlamak için yine çalışmak isteyecekler. Aslında bu sorun, büyüyen bir kartopu gibi üstümüze geliyor ama hiç kimse bunu görmüyor ya da görmemezlikten geliyor" dedi.

TORBA YASA

Erdursun, "İşverene prim desteği bitti ama şuan Meclis'te görüşülen Torba Yasa'da var. Ayrıca teşvikler de var. Bu teşvikler de hiçbir işe yaramıyor. Devlet, bu teşvikleri işsizlik sigortası fonundan sağlıyor. Yani devletin şuanda işverene sağladığı teşvik, işçinin parası. İşsizlik sigortası fonunda eski parayla 100 katrilyonun üzerinde para var. Her yıl burada biriken paraya 5 katrilyon daha ekleniyor ve bu paralarla da devlet teşvikler sunuyor. İstihdam için bunu yapıyor ama sonuca baktığınızda aman aman bir yansıması da yok. Ama gerçek olan ne işsizlik sigortası fonundaki para eriyor. Öte yandan deniyor ki 2017 yılındaki çalışan sayınıza ilave işçi alımı yapın teşvik vereyim. Bir işverenin işçiye ihtiyacı yok ama rakip firması büyük ve teşviklerle daha çok işçi alıyorsa, sigorta primlerini de devlete ödettiriyorsa nasıl rekabet edecek? Bu teşvikler yararlanan yararlanmayan bütün piyasayı alt üst ediyor" ifadelerini kullandı.

İŞÇİNİN PARASI

Erdursun, "Prim oranlarını düşürecek asgari ücrete ilave edecekler ve işverene diyecekler ki 'Biz primleri düşürdük, bundan sonra sigortasız işçi çalıştırırsanız ya da gerçek rakamdan bildirmezseniz. Normalde asgari ücretin brüt rakamı olan iki kat cezayı biz yirmi kata çıkardık.' devlet yaptırım uygulayacak ve bu cezalar da caydırıcı olacak.  İşsizlik fonunda paranın kullanımı kanunla belirlenmiş durumda ve devlet, kendi isteği dışında işsiz kalanlara 6 ile 10 ay arasında işsizlik maaşı veriliyor ve sağlık hizmetleri sunuluyor. Ama fonda biriken para her yıl artarken işsiz kalan kişinin maaş süresini 6 aydan 10 aya, 10 aydan 13 aya çıkarılmıyor. Ya da işsizlik maaşı, asgari cüretin en az yüzde 40 ya da en yüksek yüzde 80'nidir. Bu rakamlar da artırılmıyor. Orada biriken parayla devlet işverenlere teşvikler sunuyor. İşte bu yasal değil. Çünkü o işsizlik sigortası fonu işçinin parasıdır. Yani şuanda işçi ekonomi düzelsin diye işverenine para veriyor.  İşsizlik fonu için 2002 yılında yasa çıktı, 2018 yılındayız, 16 yılda fonda biriken toplam paranın yüzde 11'i işçiye verilmiş. Yüzde 89'u kasada duruyor" diye konuştu.

ALMANYA ÖRNEĞİ

Erdursun, "Almanya ile nüfusumuz hemen hemen aynı. Almanya'da üniversite okuyan sayısıyla bizim meslek lisesi okuyan sayısı eşit durumda. Öte yandan bizdeki üniversiteli sayısıyla Almanya'daki meslek lisesi sayısı eşit. Yani onlarda çok meslek lisesi öğrencisi,  az üniversiteli var. Bizde ise çok üniversiteli az meslek liseli var. İşte bu bizde işsizliğe yansıyor. Üniversiteye gidenler zor iş buluyor. Üstelik üniversiteye giden herkes meslek sahibi de olamıyor"  şeklinde konuştu.

EKONOMİ CANLANIR

Erdursun, "Bir örnek verelim; bir asgari ücretli bin 603 lira maaş alıyor. Devlet primleri düşürdü ve işçinin cebine 400 lira daha girdi. Maaşı 2 bin lira olursa ne yapacak çalışan? Giderleri çıkardıktan sonra eskiden 100 lira kalıyorduysa şimdi 500 lira kalacak. İşte o zaman çalışan alışverişe yönelecek. Devlet, 400 lira artış yapacak ama dolaylı vergilerle 250 lirasını yine toplayacak. Geriye kalan 150 lira da ekonomiyi canlandıracak. Bunu milyonlarca kişi üzerinden düşündüğünüzde piyasaya etkisi üretim artışı yönünde olacak" dedi.

EMEKLİLİK ÖDEMESİ

Erdursun, "Öte yandan maaşı 5 bin lira olan kişiden işsizlik fonuna kesintiyi brüt maaşı üzerinden yapıyor ama maaş verirken asgari ücret üzerinden veriyor. Mesela bir işçi, hiç ayrılmadan uzun yıllar çalıştı, prim ödedi ve emekli oldu. İşte bu kişilere 'sen bu işsizlik fonundan hiç yararlanmadın' deyip en az ödediği işsizlik priminin dörtte birinin ödenmesi gerekiyor. Yani yıllarca işsizlik sigortası primi ödeyen ama bu hakkı kullanmadan emekli olan kişiye bir haksızlık yapılıyor" dedi.

ÇALIŞMA SAATLERİ

Erdursun, "Öte yandan çalışma saatlerinde de bir sorun var. Avrupa'da haftalık çalışma saati en fazla 36 saat, bizde ise 45 saat. Bir de kâğıt üstünde görünen 45 saat, gerçekte 70 saatlik bir çalışma var. Şuan çalışanların geçimini sağlayacak parayı kazanmalarının tek yolu fazla mesaili çalışmak. Geniş bakıldığı zaman iş kazalarında neden biz dünya birincisiyiz? Çünkü çok çalışıyoruz ve ücretler düşük. İşsizlik oranı çok fazla bu nedenle de sık sık personel değişebiliyor" diye konuştu.