Kasadaki 41 milyar TL bütçeye aktarılacak! Meclis'e geliyor...

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında (TCMB) Türk lirası olarak tutulan "yedek akçe"nin bütçeye aktarılmasıyla ilgili düzenleme Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) geliyor.

Söz konusu düzenlemede TCMB Kanunu'nun 60'ıncı maddesinin yeniden düzenlenmesi öngörülüyor. Buna göre mevcut maddenin bankanın yıllık safi karının yüzde 20'sinin yedek akçeye ayrıldığını belirten "a" fıkrası kaldırılıyor.

Bununla birlikte ilgili maddeye "Son yıl karından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kara katılarak dağıtılabilir." ibaresinin eklenmesi öngörülüyor.

Düzenlemenin Meclis'ten geçmesi halinde bankanın yıllık net karı şu şekilde dağıtılacak:

"Hisse senetlerinin nominal değeri üzerinden yüzde 6'sı ilk kar hissesi olarak hissedarlara, bu yüzdeler tutarının düşmesinden sonra kalan miktarın en çok yüzde 5'i, iki aylık maaş tutarını geçmemek üzere banka mensuplarına ve yüzde 10'u ihtiyat akçesine, hisse senetlerinin nominal değeri üzerinden Genel Kurul kararıyla en çok yüzde 6 nispetinde ikinci kar hissesi olarak hissedarlara, bu dağıtımdan sonra kalan bakiye Hazineye verilir."

Öte yandan son yıl karından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kara katılarak dağıtılabilecek.

Merkez Bankasının yıllık net karının dağıtımını düzenleyen 60'ıncı madde daha önce, "yüzde 20'si ihtiyat akçesine, hisse senetlerinin nominal değeri üzerinden yüzde 6'sı ilk kar hissesi olarak hissedarlara, bu yüzdeler tutarının düşmesinden sonra kalan miktarın en çok yüzde 5'i, iki aylık maaş tutarını geçmemek üzere banka mensuplarına ve yüzde 10'u fevkalade ihtiyat akçesine, hisse senetlerinin nominal değeri üzerinden Genel Kurul kararıyla en çok yüzde 6 nispetinde ikinci kar hissesi olarak hissedarlara, bu dağıtımdan sonra kalan bakiye Hazineye verilir." şeklindeydi.

DÜNYA ÖRNEKLERİNDE BENZER UYGULAMALAR MEVCUT

Ekonomi kurmayları yedek akçe konusunun Türk Ticaret Kanunu ile uyumlu hale getirildiğini söyledi.

Dünya örneklerine bakıldığında benzer uygulamaların görüleceğini vurgulayan kurmaylar, yedek akçe konusunun bundan sonra gündemden çıkarılacağını ve sürekli uygulama haline dönüşeceğini dile getirdi.

Benzer ülke grupları merkez bankalarının kar transferleri incelendiğinde; Arjantin, Brezilya, Endonezya ve Avustralya'da kanunlar çerçevesinde kar dağıtımı yapılıyor.

Kanada'da karın tamamı, Polonya'da karın yüzde 98'inden azı, Güney Afrika'da karın yüzde 90'ı, Rusya'da karın yüzde 50'si, Peru'da karın yüzde 25'i dağıtılabiliyor.

YEDEK AKÇE NEDİR?

İhtiyat akçesi öngörülemeyen durumlara karşılık kârdan ayrılan para niteliği taşıyor. Yedek akçe TCMB'nin kanun gereği olağanüstü durumlarda kullanılmak üzere kenara ayırdığı rezervler anlamına da geliyor.

Reuters'a bilgi veren konu hakkında bilgi sahibi kaynaklar, ekonomi ile ilgili düzenlemelerin yer alacağı teklifin birkaç hafta içinde TBMM'ye verileceğini ve Meclis tatile girmeden önce yasalaşmasının öngörüldüğünü belirtti.

"Bu TCMB'de bulunan 40 milyar TL'lik yedek akçenin de büyük kısmının "harcanmak" üzere Hazineye aktarılması demek!" diyen Sabancı Üniversitesi Finans Kürsü Başkanı Profesör Özgür Demirtaş, Twitter hesabından yaptığı açıklamada şöyle devam etti:

"Adı üstünde: 'Yedek akçe'... Zor zaman parası... Bu para yanlış politikaları daha da fazla sürdürme parası değildir. Zamanı döndürme parası değildir. Bu para politikaya alet edilemez. Bu para ideolojilere harcanmaz. Bu para 'kıtlık ekmeğidir'... Yapılan net yanlış. Yanlıştan dönün."

Konu hakkında bilgi sahibi bir yetkili, "İhtiyaç akçesine dair düzenlemeden zaten tamamen vazgeçilmemişti. O dönem için bekletilmeye alındı. Hazırlanan bir yasa teklifinin içinde yer alması konusunda bir irade var" dedi.

Merkezi yönetim bütçesinde öngörülene paralel gelişmeler olmadığını kaydeden bir başka yetkili, "Bütçeye destek verilmesi ihtiyacı bir gerçek. İhtiyat akçesinden gelmesi beklenen 46 milyar liralık tutar, bütçedeki görünümü en azından biraz düzeltecek. Son kararı verecek olan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın nihai onayıyla bu geliri kısa sürede bütçede göreceğiz" dedi.

Reuters'a bilgi veren bir başka üst düzey yetkili ise "Düzenlemeye göre, Merkez Bankası'nın karının dağıtılmasında ihtiyat akçesi için ayrılan yüzde 20 uygulaması kaldırılacak ancak uygulamadaki yüzde 10'luk fevkalade ihtiyat akçesindeki 'fevkalade' ifadesi kaldırılarak, uygulama bu şekilde devam edecek" dedi ve ekledi:

"Ayrıca, son yıl karından ayrılan ihtiyat akçesi hariç olmak üzere birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kara dahil edilebilecek ve bu kapsamda dağıtılabilecek."

Yetkili bu düzenleme ile geçmişte alınan %20 oranındaki ihtiyat akçesinin tek seferde Hazine'ye aktarılmış olacağını da belirtti.

QNB Finansbank Başekonomisti Erkin Işık da, bütçenin Mayıs itibariyle son 12 aylık dönemde %3 açık ile yılsonu hedefi olan %1.8'in oldukça üzerinde olduğunu, bunun yaklaşık 1 puanlık kısmının yedek akçe aktarımı ile karşılanacağının anlaşıldığını söyleyerek, "Ayrıca sonraki yıllarda da TCMB karından ayrılan yedek akçe tutarının düşürülmesi planlanıyor. Yurtdışı piyasalar olumlu olması sebebiyle piyasalar üzerinde fazla bir etki gözlenmedi. Ayrıca talep koşullarının zayıf seyretmesi sebebiyle de kısa vadede enflasyon üzerindeki etkisi sınırlı kalabilir" dedi.