Şehrin değerlerinden biri: Ressam Şefik Bursalı

-Asuman Kurt Öge-

Doğum yeri bu şehir olan ve bu sebeple soyadını Bursalı olarak alan ülkemizin önemli sanatçılarından Ressam Şefik Bursalı, 1903 yılında doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Bursa'da alan sanatçı lise yıllarında bir ara Cemal Nadir Güler'in yanında tabelacılık yapmış, o yıllarda yaptığı suluboya resimlerini bir kırtasiye dükkanında sergilemiştir. 

Cemal Nadir'in yanında çalışmış olması O'nun geleceğine yön vermesi noktasında mutlaka etkili olmuş olmalı ki Bursa'nın Yunan işgalinde olduğu 1921 yılında lise eğitimini yarıda bırakarak  o zamanki adı Sanayi-i Nefise Mektebi olan İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'ne girmeye karar verdi. Tabi işgal altında bulunan şehirden çıkıp İstanbul'a gitmesi için izin alması gerekiyordu. Yunan subaylarından bu izni alabilmek için onlara suluboya manzara resimlerinden armağan etmiştir.

BURSA MANZARALARI

İstanbul'a vardığında ilk olarak, o dönemde sık sık Bursa'ya gelerek şehir sokaklarında resim yapan Ressam İbrahim Çallı'yı buldu. O'nun desteği ile de Mektebin sınavına girerek kazandı.  Bu okulda öğrenim gördüğü dokuz sene boyunca başta 'İbrahim Çallı resim Atölyesi' olmak üzere çeşitli sanat atölyelerinden eğitim aldı. İbrahim Çallı, Hikmet Onat, Feyhaman Duran, Namık İsmail ve Avni Lifij hocaları oldu.

Yaz tatillerinde Bursa'ya gelerek şehrin çeşitli yerlerini resmeden  Şefik Bursalı böylece resimlerinin Bursa dönemini hazırlamış oluyordu. Henüz öğrenci iken Türk Ressamlar Birliği'nin sergilerine katılım daveti aldı.  1923 yılından itibaren de sergilere Bursa manzaraları ile katılmaya başladı. 1930 yılında okulunu birincilikle bitirdikten sonra Milli Eğitim bakanlığı tarafından açılan Avrupa sınavını da birincilikle kazandı. Resim çalışmalarını bir süre Avrupa'daki sanat merkezlerinde sürdürdü.

SERGİLER

Yurda dönünce Konya, İzmir ve İstanbul'da ki pek çok okulda resim öğretmeni olarak çalıştı.  1934-1936 yıllarında bulunduğu Konya'da, Selçuklu, Mevlana kalıntıları ve Konya manzaralı resimler yaptı ve bu eserleriyle çok takdir gördü. Burada yaptığı resimlerini Ankara ve İstanbul'da açılan sergilere gönderdi.

1937-1938 yıllarında Atatürk'ün isteği üzerine eserleri Sovyetler Birliği'nin Moskova, Leningrad, ve Kiev şehirlerinde, Avrupa'da ise Paris, Bükreş ve Atina'da sergilendi. Bu sergileri daha sonra pek çok Avrupa ülkesinde devam etti. Eserleri Avrupalı sanatseverlerce büyük ilgi gördü ve çok olumlu eleştiriler aldı. 

1937 yılında dokuz sene öğrencisi olduğu İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'ne bu sefer öğretim üyesi olarak atanarak tam otuz sene boyunca öğrenci yetiştirdi. 1967'de emekliye ayrılarak Ankara'ya yerleşti.

PEK ÇOK ÖDÜL

Kendisini daha çok 'manzara ressamı olarak' bilsek de natürmort ve portre üzerine de çok sayıda resim yapmıştır. Atatürk ve eşi Mediha Hanım'ın portreleri türünde öne çıkan tablolarıdır. Sanatçı, devlet resim ve heykel sergilerinden; 1966'da birincilik ödülü, 1973, 1980 ve 1982 yıllarında da başarı ödülleri aldı. 1986 yılında da Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 'Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'ne değer görüldü. 1987'de Mimar Sinan Üniversitesi tarafından sanatçıya profesörlük unvanı verildi. Bursalı, 20 Nisan 1990 tarihinde Ankara'da vefat etti.

Sağlığındayken Bursa ziyaretlerinden birinde belediye binasının boş duvarları dikkatini çekmiş ve burası için özel bir tablo yapmaya başlamışsa da maalesef ömrü yetmemiştir. Ressamın bu arzusunu eşi Mediha Bursalı yarım bırakmamış, Sanatçının Bursa Atatürk caddesini konu aldığı yağlı boya eserini, belediyeye hediye etmiştir.

Bursa'da;  eski adı 'Başak' olan doğduğu caddeye 1987'de sanatçının adı verildi. Ayrıca Bursa'da sanatçının adını taşıyan bir sanat galerisi bulunuyor. Büyükşehir Belediyesi Tarihi binası önünde olan bu galeri sergileme alanı ve aydınlatma sistemi ile şehrin en önemli sanat galerisidir. Ressamın, Reşat Oyal Kültürparkı'nda da bir büstü bulunuyor.

Ressam Şefik Bursalı'nın yaşadığı ev 1998 yılında 'Müze Ev' haline getirilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı ressamın anısına 2000 yılından beri her sene sanatçının adını taşıyan bir resim yarışması düzenler.

SANATSAL BAKIŞI

Şefik Bursalı sanat hayatı boyunca belli bir akımın temsilcisi olmayarak bağımsız kalmayı tercih eder. Çok önemli hocalarla çalışan Bursalı'nın eserlerinde, onlardan edindiği anlayışın izleri vardır. O yıllardan şöyle bahseder: "...Çallı'ya Fındıklı'da denizin karşısında bir lojman vermişlerdi. Çok değerli arkadaşları ile sanat hasbıhalleri yaparlardı. Ben de onlar arasında bulunurdum. Talebeler içinde sadece beni çağırırdı. 'Sen şımarmazsın, senin vasıfların var... Sen kendini bilirsin' derdi. Başta Çallı olmak üzere hocalarımın bu sevgisini hiçbir zaman suiistimal etmedim..."

Soyut sanata pek ilgi duymayan ressam, daha çok natürmort, peyzaj çalışmaları yaparak, yaşadığı şehirlerin doğasını resimlerine yansıtır. Tablolarında daha çok sarı sıcak renk uyumlarını tercih eder. 

Şefik Bursalı sadece gördüğünü tuvaline yansıtan bir ressam olmamış, kendi duygu ve düşünceleri ile birlikte kültürel bir sentez oluşturmuştur. Mesela; 'Bursa Dönemi' resimleri gibi eserleri belge niteliğindedir.

Ölümünden yaklaşık bir sene evvel kendisi ile yapılan bir röportajda, üslubuna yönelik şu sözleri, eserlerindeki tercihi çok net olarak ortaya koymaktadır: "...Benim karakterimde, yaradılışımda tabiata karşı bir temayül var.Resmimi natüre, tabiata dayanarak yaparım. Bana sorarsanız; benim yaptığım 'natürmort'u da kimse yapamaz. Ben tam 10 sene Akademide desen çizdim...10 sene... Üç yılda talebeliğimi bitirmek lazımken 10 sene çalıştım..."

RESSAM ŞEFİK BURSALI MÜZE EVİ

Sanatçının vasiyeti üzerine Ankara'da yaşadığı evi eşi Mediha Bursalı tarafından 1993'de Kültür Bakanlığı'na devredildi.  Kasım 1998 tarihinde ressamın anısına dönemin Kültür Bakanı İstemihan Talay tarafından müze ev olarak açıldı.

Bağışlanan eserler sanatçının kendisi tarafından, sanat yaşamının tüm dönemlerini kapsayacak şekilde seçilmiştir. Müze evde düzenleme yapılırken eserlerin konulabilmesine uygun teknik yapılar oluşturularak ev yeniden döşenmiştir. Evin bahçesi ise doğal özellikleri ile korunmuş ve evin ön kısmına da sanatçının bir büstü yerleştirilmiştir. Çankaya, Ahmet Mithat Efendi Sokak, 36 numarada bulunan Müze Ev, pazartesi günleri hariç her gün 09.00-12.00 ile13.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.

Kaynak:

1-  Ankara Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ankara Rehberi. (2014)

2- TRT/Gün Dökümü Programı, 110. Bölüm (2008)

3- Bursa Ansiklopedisi, Yılmaz Akkılıç (2002)

4- Dr.Erdoğan Tanaltay,Size aktüel dergi,Sayı:190 -Şefik Bursalı İle Bir Gün- (Ağustos, 1989)

5- http://sanalmuze.tcmb.gov.tr/sanalmuze/tr/sanat-koleksiyonu/s/137/SEFIK+BURSALI

6- tarihnotlari.com

7- edebiyatvesanatakademisi.com