Fileye geri dönüş!

Yasa çıktı. Bundan böyle plastik / naylon poşetler parayla satılacak.

Eskiden pazara file ile çıkılırdı. Fileler pamuklu ipten yapılırdı. Tamamen doğaldı. Hatta "Fileyi doldurmak" tabiri kişinin ekonomik durumunu anlatmak için kullanılırdı.

Kabak, patlıcan, elma, armut, ayva, patates, soğan gibi sebze ve meyveler tartı kabıyla doğrudan filenin içine dökülürdü. Domates, kiraz, şeftali gibi ezilebilecek olanlar ise kese kâğıdına konurdu...

Kese kâğıdı ise çoğunluğu yaşlılar tarafından olmak üzere evlerde üretilirdi. Ham maddesi gazete kâğıdıydı. Tamamen doğal bir malzeme olan nişasta sulandırılır yapışkan üretilirdi. Kalıba göre çeşitli boylarda kesilen gazete kâğıtları nişasta yapışkanı ile yapıştırılırdı. Şekil verilip kuruduktan sonra cüzi bedellerle pazarcılara satılırdı.

FİLEDEN PAZAR ÇANTASI VE ARABASINA

Gel zaman, git zaman, filelerin yerini hasır örgülü sağlam naylon pazar çantaları aldı. Büyüktü, içine bir sürü şey koyabiliyordunuz... Onlar da pazar arabalarına yenik düştüler.
Hâlâ semt pazarlarında pazar çantası ile gelen yaşlıları ve pazar arabalarıyla gelenleri görüyorum...

O zaman AVM, zincir mağaza hak getire! Peynir, yoğurt süthanede satılırdı. Sebze meyve çoğunlukla semt pazarından alınır, zorunlu hallerde manava başvurulurdu. Baharatı aktarlardan alırdınız. Deterjan, çamaşır suyu gibi malzemeleri de bakkaldan! Eti de kasaptan ya da sakatatçıdan!

1970'li yılların sonuna doğru naylon / plastik istilası başladı! File ve pazar çantaları kadük oldu.

Alışveriş kültürü değişti, tüketim toplumu olduk. Şimdi büyük zincir marketlerde akla gelen her şey satılıyor...  Kedi, köpek, kuş maması bile! Her mahallede birden fazla zincir market var. Alışverişler artık buralarda yapılıyor. Hatta sebze ve meyveler bile! Zira pazarda kredi kartı geçmiyor!
 

ÇEVRE KORUMACI YASA

Plastik poşet kullanımını sınırlayan ve yaptırımlar getiren yasa çok yerinde! Artık plastik poşetlerin zararı biliniyor.
Plastik poşetlerin üretiminde petrol türevli polietilen kullanılıyor... Doğada bozulabilmesi için denizde 400; karada 800 yıl geçmesi gerekiyor.  
Bozuluncaya kadar da tüm zararlı kimyasallar toprağa ve suya, oradan da bitkilere, hayvanlara, insanlara geçiyor. Kanserden otizme dek sayısız hastalığa yol açıyor.

Bilmiyordum, yeni öğrendim, şeffaf naylon poşetler cam gibi ısı biriktirip orman yangınlarına da neden oluyormuş!
Herkes haftada 2 poşet az kullandığında yılda en az 100 poşet çöpe atılmayacak!

Yine yasaya göre depozito uygulaması 1 Ocak 2021 tarihinde geçerli olacak... Plastik poşetler satış noktalarında tüketiciye 25 kuruştan az olmamak kaydıyla ücret karşılığı verilecek. Plastik poşetleri ücretsiz veren satıcılara kapalı satış alanının her metrekaresi için 10 lira ceza var! 30 metrekare ise 300 lira!

ESKİDEN NE YAPIYORSAK O!

Şimdi; zincir marketler naylon poşetleri verirken bedelini kredi kartından cırtlatır. Ama yarım kilo domates, 250 gram biber, yarım kilo kabak satan pazarcının işi zor! Esnaf soruyor; "Ne yapacağız?" Eskiden ne yapılıyorsa onu! Kese kâğıdına dönülecek! Vatandaş da torbasıyla gelecek alışverişe!

Komşum soruyor; "Çöpümü nereye koyacağım!" Eskiden ne yapıyorsak o! Çöp kovalarına! Çöplerin daire kapısından alındığı kapıcılı site sakinlerine gelince; biraz pahalı ama geri dönüşebilen çöp torbaları var, bir şekilde edinecekler.

Geçmişte naylonsuz da yaşıyorduk. Şimdi de yaşarız, hem de daha sağlıklı! Keşke sadece plastik poşette değil diğer şeylerdeki naylonu da azaltabilsek! Çoraptan bebek bezine, ayakkabıya; kullandığımız elektronik cihazlara dek her şeyde naylon var. Naylona batmış vaziyetteyiz.

Darısı ayrıştırılmış çöp toplamanın başına! Mesela bazı Avrupa ülkelerinde geri dönüşüm adına konutlarda çöp ayrıştırma bir zorunluluk.  "Ayrıştırma zahmetine girmek istemiyorum" diyenler ise yüksek vergi ya da cezalarla bedelini ödüyor!