Bursalı esnaftan 'destek paketi' yorumu: 'Virüs öldürmezse ekonomik sıkıntıdan öleceğiz'

Serhat İNCİ

Yeni tip koronavirüs salgını dolayısıyla ikinci kez kapsamlı kısıtlamalar uygulanmaya başlandı. İlk vakanın tespit edildiği mart döneminden hemen sonra uygulanan kısıtlamalar, bu kez kışa girdiğimiz bu dönemde tekrar kendini hissettirdi. Koronavirüs vakalarının mevsimsel koşul dolayısıyla tekrar dünya ve yurt genelinde yükselişe geçmesi bu duruma neden oldu. Kasım ayında sadece hafta sonları geceden sabaha uygulanan yasaklar aralık ayı itibarıyla hafta içini kapsadı. Hafta sonları da tüm saatleri kapsayacak şekilde genişledi. Kısıtlamalarda üretim ve tedarik zincirini kapsam dışında tutmaya çalışan hükümet bir nebzede olsa ekonomik etkiyi hafifletmenin yolunu aradı. Sanayi üretiminin devam ettiği şu günlerde düğün salonları, kıraathaneler, lokantalar, tekel bayileri, güzellik ve masaj salonları, hamamlar, okulların uzaktan eğitime dönmesi ile servisçiler ve diğer benzeri küçük esnaf ise kısıtlamalardan doğrudan etkilendi.

HİBE VE KİRA TAKVİYESİ ÖNE ÇIKIYOR

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kısıtlamalardan etkilenen esnaf için destek paketini en son yapılan kabine toplantısı sonrası açıkladı. Buna göre paket, 3 aylık kira desteği, KDV indirimlerinin uzaması ve verilen hibelerle dikkat çekiyor. Destek paketine göre esnaf, şunlardan yararlanacak:

*Yüzde 20'den yüzde 10'a inen gayrimenkul kiralarındaki stopaj oranının süresi 1 Haziran'a kadar uzadı.

*Yüzde 18'den yüzde 8'e inen iş yeri kiralama hizmetlerindeki KDV oranının süresi de 1 Haziran'a kadar devam edecek.

*Yıl ortasında başlatılan konaklamadan yeme içmeye, yolcu taşımacılığından bakım onarıma kadar birçok sektörü kapsayan KDV indirimlerinin süreleri de yine 1 Haziran'a kadar uzadı.

*Basit usule tabi 806 bin 871 vatandaş ile kısıtlamalar sebebiyle salgından doğrudan etkilenen 432 bin 567 esnafa (toplamda 1 milyon 239 bin 438 kişiye) 3 ay süreyle ayda bin lira verilecek. Bu hibelerden taksi, dolmuş ve servis işletmecisi, pazarcı, terzi, oto tamircisi, lokantacı, pastaneci, kadın ve erkek kuaförü, pansiyon, yurt, kreş, düğün salonu işletmecisi gibi kesimler faydalanacak.

*Esnafa kira desteğini basit usule tabi olmanın şartlarına göre belirlediklerini dile getiren Erdoğan, kira desteklerinde ise 3 ay süreyle büyükşehirlerde aylık 750 lira, diğer illerde ise 500 lira sağlayacaklarını söyledi.

*Hazine taşınmazları üzerindeki turizm tesisleri ile deniz turizmi tesislerinin kira, kesin izin, kesin tahsis, irtifak hakkı, kullanma izni, yararlanma ve hasılat payları ile ecrimisillerin ödeme süreleri başvuru şartı aranmaksızın 1 yıl süreyle ertelendi.

*Belediyelere de mülkiyet veya tasarruflarında bulunan taşınmazların irtifak hakkı, kiralama ve benzeri kullanımından kaynaklanan bedellere indirim veya erteleme kararı alabilecek.

BÜYÜKŞEHİR'DEN ÜÇÜNCÜ HAMLE     

Kentte ise Büyükşehir Belediyesi esnafa yönelik, 1 Aralık tarihinden itibaren geçerli olacak 3'üncü destek paketini açıkladı. Açıklanan destek paketi ile esnafa salgın dönemi 105 milyon TL destek sağlamış olacaklarını kaydeden Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş, genelge ile iş yeri kapanan esnafa su faturalarında 3 ay boyunca yüzde 50 indirim sağlayacaklarını, 70 bin adet gıda destek paketi dağıtacaklarını, belediye kiracılarından kısıtlılık bitene kadar kira almayacaklarını belirtti. Ayrıca desteklerine yenisini ekleyen Büyükşehir Belediyesi, süreçten etkilenen tüm belediye kiracılarının ücretlerine 1 Aralıktan itibaren yüzde 50 indirim uygulayacaklarını, sağlık çalışanlarına ücretsiz ulaşımı yıl sonuna kadar uzattıklarını, okul servislerinde güzergâh izin belgesi bedellerinin bir yıl boyunca alınmayacağını, 1 Ocak'ta yapılması gereken ulaşım zammını 3 ay boyunca ertelediklerini, gıda erzak yardımlarında kadın kooperatifleri ile iletişimi geçip uyguna alınmasını, halk otobüslerine ise toplamda 52.5 milyon TL yardımda bulunacaklarını vurguladı.

PAKET BEKLENTİLERİN ALTINDA

Hem hükümetin, hem Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin açıklamış olduğu destek paketinin Bursa esnafında nasıl karşılık bulduğunu merek ettik. Görüştüğümüz esnaf odaları ve sektör temsilcilerinden bir kısım açıklanan destek paketlerini olumlu bulduklarını, bir kısmı ise devamının gelmesi gerektiğini belirtti. Ayrıca esnaf adına oda başkanlarının beklentileri ve pakete karşı tepkileri şunlar oldu:

Bursa Esnaf ve Sanatkârlar Odası (BESOB) ve Bursa Lokantacılar Kebapçılar, Köfteciler V.Benz. Esnaf Odası Başkanı Arif Tak:

Hükümetimize teşekkür ederiz ancak beklenen bu değildir. Daha fazla destek vermek gerekir. Bursa'da 20 bin üzerinde kapanan iş yeri var. Elektrik, su, doğalgazın karşılanması için beklenti içindeyiz. Sadece merkezde 2 bin 800 lokantacı esnafı var. 4 kişilik bir masaya bile 1 kişiyi oturtmuyorlar. Esnaf ve sanatkarlar deyip geçmeyin. Kimseden güç almadan çoluk çocuğunu geçindirmeye çalışıyor. Sadece ben kendi dükkanıma 10 binin üzerinde kira ödüyorum. En az 6 aylık bir destek bekliyorduk ama güç yetmiyor herhâlde.

Bursa Berberler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası Başkanı Mustafa Ocak: Açıklanan destek paketinin verilen kira ve hibe desteklerinin herhangi bir şarta bağlanmaması durumunda bir nebzede olsa rahatlamaya neden olacağını düşünüyorum. Ayrıca dükkanların kapalı olduğu dönemler için esnafa sigorta prim desteği verilmeli. Biliyorsunuz mart döneminde de dükkanlarımız kapalı kaldı ve ödenemeyen kiralarımızın vergisi alındı. Bunun da kaldırılmasını isteriz. Stajyer olarak çalıştığı meslek kurslarını henüz bitirmeyen çalışanlarımızın da iş yeri çalışma ödeneğinden faydalanmasını talep ediyoruz.

Bursa Bakkallar Esnaf Odası Başkanı Muhammed Nuri Örs: Destek paketinde yer almıyoruz maalesef. En çok sıkıntı yaşayan iş kollarından biriyiz. Bir çok esnafımız bu dönemde ödemesini yapamayan vatandaşımıza veresiye imkanı sağlamak zorunda kalıyor. Alkol satışı yapan market dükkanlarımız kapalı. Onlarında diğer marketler gibi satış yapabilmeleri lazım. Vergi ve sigorta ücretlerinde indirim kolaylığı sağlanmalı. Esnafın cebinde para yok. Önceki vergi borçlarını ödeyemeyen esnaflarımızın hali hazırda gündemde olan vergi borcu yapılandırmasından da yararlansa bile yine ödemeyi yapamayacağını düşünüyorum.

Bursa Kahveciler V.Benz. Odası Başkanı Yavuz Özkarayurt: Öncelikle paketi olumlu bulmuyoruz. Bin lira hibe desteği ve 750 lira kira desteğinden bahsediliyor. Zaten bizim en düşük kiramız bin 500 liradan başlıyor. Esnaf olarak en az 1 yıllık destek ödemesi istiyoruz. 9 aydan bu yana borçları kapatamıyoruz. En mağdur olan esnaf konumunda olmamıza rağmen aynı kefeye konulduk. Öncelik tanınmasını istiyoruz. Gerekirse bilirkişi gönderip tespitte bulunsunlar. Virüs öldürmezse ekonomik sıkıntıdan öleceğiz.

Bursa Oto Galericiler Esnaf Odası Başkanı Hakan Yanık: Yardımlar devede kulak misali. Devamı geleceği umuduyla yaşıyoruz. Esnafımıza hibe desteği dışında sektör ayıt edilmeksizin yardım edilmeli. Vergilerin, sigorta primlerinin, kredilerin 3-5 ay faizsiz bir şekilde ötelenmesini istiyoruz.

Ernas Taşımacılık Yönetim Kurulu Başkanı Ergin Türker: Salgının ülkemizde görülmeye başladığı ilk günden bu yana servis taşımacılığı ve otobüs işletmeleri olumsuz yönde etkilenmiştir. Her iki alanda da faaliyet gösteren şirketlerin ve esnaf arkadaşlarımızın bu zor günlerinde belediyemiz tarafından açıklanan destek paketini doğru buluyoruz. Okulların kapanması ve salgın kapsamında alınan önlemlerin neticesinde oluşan durumla esnafımızın yalnız başına mücadele etmesi mümkün değildir. Salgının yanı sıra korsan adı verilen kaçak servis problemi servis taşımacılığı sektörünü durma noktasına getirmiştir. Gerekli izinlerin alınmasının ardından ilerleyen günlerde esnaf arkadaşlarımızla birlikte konu ile ilgili basın açıklaması yapacağız.