E-arşiv fatura düzenlemesi, küçük esnafı çileden çıkardı! 'Sektör hazır değil'

N. Nuri Yavuz

Hazine ve Maliye Bakanlığı, 1 Ocak 2020 itibarıyla vergi mükellefi olmayanlara (nihai tüketicilere) düzenlenecek 30 bin lira tutarındaki ve vergi mükelleflerine düzenlenecek 5 bin lira tutarındaki faturalar için 'e-Arşiv fatura' zorunluluğunu yürürlüğe koydu. Kayıt dışılık ve özellikle de kamuoyunda 'naylon fatura' olarak bilinen sahte belgelerin önüne geçmesi planlanan düzenleme ile firmaların söz konusu tutar ve şartlardaki faturalarını, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın (GİB) 'e-Arşiv' portalından düzenlemesi zorunlu hale geldi. Daha önce ertelenen ve yine ertelenmesi beklenen uygulama, bilhassa küçük esnafı sıkıntıya soktu. Bugünlerde çok sayıda iş yerinde 'e-Arşiv' uygulamasına adaptasyon sorunu yaşanıyor. Ekonomik darboğazın etkisiyle sıkışan piyasada birçok firma uygulamadan şikâyetçi.

3 BAŞKANA SORDUK

Konuyla ilgili Bursa Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (BESOB) Yönetim Kurulu Başkanı Arif Tak, Bursa Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (BSMMMO) Yönetim Kurulu Başkanı Doğan Yılmaz ve Bursa Boyacılar ve Dekorasyoncular Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ferhat Daysalı'nın görüşlerini aldık.

TAK: 'ERTELENEBİLİR'

Bursa'da 77 bin civarında esnafı temsil eden BESOB Başkanı Arif Tak, "Biz, uygulamanın ertelenmesini bekliyorduk ama yürürlüğe girdi. Bu konuyu Ankara'da sayın bakana ilettik. Kendisi 'eğer sıkıntılı bir şey olursa tekrar erteleyebiliriz' dedi. Henüz bana ulaşmış ciddi sayıda şikâyet de yok. Ama ertelenmesi mümkün olabilir" ifadelerini kullandı.

YILMAZ: DEVRİM NİTELİĞİNDE

Hayata geçirilen uygulamanın kayıt dışılığı ve sahte belge sorununu önlemek adına devrim niteliğinde olduğunu vurgulayan BSMMO Başkanı Doğan Yılmaz, "Düzenleme yürürlüğe girdi fakat özellikle küçük esnaf bu uygulamaya hazır olmadığı için zorlanıyor. Üyelerimize çok sayıda şikâyet geliyor. Hatta faturaların üyelerimizce düzenlenmesi talep ediliyor. Bu, hem meslek yasamıza hem de Vergi Usul Kanunu'na (VUK) göre suçtur. Hatta yasada hapis cezası olan tek suçtur da diyebiliriz ki 3 yıldan 5 yıla kadar cezası var. Yasa faturanın mükellef tarafından düzenlenmesini zorunlu kılıyor. Üçüncü kişi fatura düzenleyemez. Mükellef dışında fatura düzenlenmesi sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge, yani piyasada bilinen adıyla naylon fatura sayılır. Asılında uygulama çok basit. Mobil uygulaması da geliştirilirse daha hızlı uyum sağlanabilir. 2004 yılında e-beyanname ile başlayan belgelerin elektronik ortama taşınması sürecinin bir devamı niteliğinde olan bu düzenleme, dijital dönüşüme de katkı sağlayacak. 2023'e kadar tüm belgelerin elektronik ortama geçmesini bekliyoruz. Bu uygulama, evrakların düzenli olmasını ve vaktinde ulaştırılmasını sağladığı için de mesleğimiz açısından çalışma şartlarını iyileştirici etki yapacak" dedi.

DAYSALI: SEKTÖRE HAZIR DEĞİL!

Ekonomik şartlar itibarıyla sektördeki firmaların bu düzenlemeye hazır olmadığının altını çizen Bursa Boyacılar ve Dekorasyoncular Odası Başkanı Ferhat Daysalı, "Bizim sektörümüzde eğitim seviyesi biliniyor. Birçoğu bilgisayar kullanamıyor. İşletmelerin bu uygulamaya alışması için bir geçiş dönemi gerekir. Şuan ciddi sıkıntı yaşıyoruz. Üyelerimizden şikâyetler alıyoruz. Birçoğu vergisini, kirasını, SGK ödemelerini yapamayan üyelerimizin bu uygulama için bir ön muhasebe elemanı çalıştırması ve bir bilgisayar alması gerekiyor. Fakat bunu nasıl yapacak? Öyle bir bütçeleri de yok. Sektörümüzde işler zaten kötü ve her firma ayakta kalma mücadelesi veriyor. Biz bu sisteme karşı değiliz ama en azından işlerin açılması piyasada moralin sağlandığı bir zaman diliminde uygulamaya konulması gerekirdi diye düşünüyoruz. Düzenlemenin ertelenmesini bekliyor ve talep ediyoruz" diye konuştu.

PALANDÖKEN: ESNAFA CEZA UYGULAMASI

Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, uygulamaya yönelik "E-arşiv fatura uygulamasının bütün esnafın internet ve diğer teknolojik alt yapısı tamamlanıncaya kadar ertelenmesi gerekir. Kulağa hoş gelse de Türkiye gerçeklerinden uzak olan bu uygulama sadece esnafa ceza kesme uygulaması haline dönüşür, başka da bir işe yaramaz. Zincir marketler karşısında ayakta kalma mücadelesi veren bakkal, manav, kasap gibi esnafımız, yakınındaki bir işyerine, örneğin bir lokantaya toplu satış yapar ve 5 bin TL'nin üzerinde fatura kesmesi gerekirse bu faturayı internetten elektronik ortamda kesmesi gerekiyor. Oto sanayiinde kaporta tamircisi bir esnafın, ayda bir kere gelen kaporta tamir işinden dolayı internet üzerinden fatura kesmesi gerekiyor. Vergi idaresi, her esnafın yanında bir mali müşavir çalışıyor zannediyor. Oysa esnafın çırak çalıştıracak imkânı bile yok, dahası bilgisayarı ve interneti hiç yok. Esnafımız ilk cezayı yedikten sonra 5.000 TL'nin üzerinde fatura kesmemek için ya toplam fatura tutarını ayrı ayrı günlerde kesecek ya da hiç fatura kesmeyecek. Bu da kayıt dışılığı artıracak. Vergi idaresi, tabiri caizse Dimyat'a pirince giderken eldeki bulgurdan olacak. Hâlbuki defter-beyan sistemine geçmekle beraber, esnafın bütün faturaları zaten elektronik ortamda kayıt altına alınıyor. Anlık olarak faturanın elektronik ortamda kesilmesinden farklı olarak 3 ayda bir esnaf odalarımızda verilen muhasebe hizmetleri sırasında bu faturalar kayda giriliyor. Bu nedenle de elektronik ortamda fatura düzenlenmesinin bir anlamı kalmıyor. Dolayısıyla bu uygulamaya bir an önce son verilmeli veya uygulanabilir bir sistem getirilinceye kadar ertelenmelidir. Esnafımız bu uygulamanın tek amacının kendisine ceza kesmek olduğunu düşünüyor. Bu algının yıkılması için vergi idaresi yetkililerinin küçük esnafla birebir görüşüp ondan sonra bu tür uygulamalara başlamasında fayda olduğunu düşünüyoruz" açıklaması yapmıştı.