Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?

Çalışan her işçinin kazanılmış hakkı olan kıdem tazminatı hesaplaması, her yıl değişiklik gösteriyor. Bir işçi, çalıştığı iş yerinde en az 1 yıl çalışırsa, kıdem tazminatı almaya hak kazanıyor. Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin aylık aldığı brüt maaşa bakılıyor. Ancak bunda bir tavan ücret de bulunuyor. Kıdem tazminatının dışında ihbar tazminatı da hem işçi hem de işvereni ilgilendiriyor.

KIDEM TAZMİNATI NEDİR?

Kıdem tazminatı, işçinin kazanılmış bir hakkıdır. İşçinin, iş sözleşmesinin kıdem tazminatı alabilecek durumlarda feshedilmesi hâlinde, çalışan sigortalı işçiye, işyerinde her tam yıl çalışmasının karşılığı olarak son 30 günlük brüt ücreti kadar, kıdem tazminatı ödeniyor. Bir seneden artan zamanlar için ise oranlar olarak kıdem tazminatı hesaplanıyor.

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

Asgari ücretin altında işçi çalıştırılamadığı için tam bir sene çalışma karşılığı olarak en az 3 bin 577 TL kıdem tazminatı ödeniyor. Aylık brüt ücreti 6 bin TL olan işçiye bir sene çalışması karşılığında 6 bin TL, 7 bin TL maaşı olan bir işçiye her bir yıl çalışması karşılığında da 7 bin TL kıdem tazminatı ödenir.

KIDEM TAZMİNATI TAVAN ÜCRETİ NE KADAR?

Fakat kıdem tazminatının bir tavan ücreti bulunuyor. Örneğin 20 bin TL maaşı olan bir sigortalının her bir yıl içim 20 bin TL kıdem tazminatı alması mümkün değildir. Kıdem tazminatında üst sınır, Emekli Sandığı Kanunu'na göre, en yüksek devlet memuruna bir hizmet sene için ödenen emekli ikramiyesi tutarını geçemez.

Bu da 2021 yılı için 7 bin 638 Türk lirası olarak belirlenmiştir. En son alınan brüt ücret tutarı kaç TL olursa olsun bir sene için ödenecek en çok kıdem tazminatı tutarı 7 bin 638 Türk lirasıdır.

KIDEM TAZMİNATINDA YAPILACAK KESİNTİLER NELERDİR?

Yıl ve alınan maaş ile hesaplanan kıdem tazminatı tutarından; Sosyal Sigortalar Primi ve Gelir Vergisi kesilmez. Yalnızca binde 7.59 oranında Damga Vergisi kesilir. Örneğin: Aylık brüt 5 bin Türk lirası ücret alan bir çalışana 10 sene 4 aydan beri çalıştığı işyerinden işverence iş akdi haksız yere feshedilmesinin ardından, 10 sene için 5 bin x 10 yıl =50 bin Türk lirası, 4 ay için de bin 667 (5 bin/12x4) olmak üzere toplam 51 bin 667 Türk lirası kıdem tazminatı hesaplanır ve bu tutardan binde 7.59 oranında 392.20 Türk lirası Damga Vergisi kesintisi uygulanır.

Net olarak bu çalışana 51 bin 274 Türk lirası kıdem tazminatı ödenir. 30 günlük brüt ücretin 13 katı oranında kıdem tazminatı hesaplanır. Hesaplanan tutardan binde 7.59 oranında Damga Vergisi kesintisi yapılarak kalanı işçiye ödenir.

KIDEM TAZMİNATI NASIL ALINIR?

Aynı iş yerinde en az 1 yıl çalışan işçinin hak ettiği kıdem tazminatını alabilmek için işçinin iş akdinin gerekli şartlarda feshedilmesi gerekiyor. Çünkü her işçiye kıdem tazminatı verilmiyor. İş Kanunu'na tabi olarak çalışan işçiler, bazı durumların gerçekleşmesi durumunda kıdem tazminatı alabilir.

Kıdem tazminatı almak için şu şartların oluşması gerekir;

Çalışan erkek sigortalının askerlikten dolayı işten ayrılması, Haklı bir gerekçe bulunmuyorken, işçinin işveren tarafından iş akdinin feshedilmesi, Sigortalının aranan emeklilik koşullarını sağlayarak emekli olmak için işten ayrılmaya karar vermesi, Sigortalı çalışanın haklı bir sebeple iş akdini kendisi bizzat feshetmesi (İş Kanunu'nun 24'üncü maddesinde geçen durumlardan biriyle, örneğin yıllık izin kullandırılmaması, mobbing uygulanması, gerçek maaşlar SGK'ye bildirilen maaşın farklı olması), Sigortalının yaşamını yitirmesi (kıdem tazminatı hak sahiplerine verilir), Çalışan kadın sigortalının evlenmesi, (Nikâh tarihinden itibaren 1 sene içerisinde işten ayrılırsa alabilir) İlk kez 8 Eylül 1999-30 Nisan 2008 tarihlerinde sigortalı çalışanların en az 7 bin gün prim ödemesi ya da 25 yıllık sigortalılık zamanı ve 4 bin 500 gün prim ödeme koşullarını taşıyıp işten kendi talebiyle ayrılma kararı alması, İlk kez 8 Eylül 1999 tarihinden evvel önce sigortalı olan çalışanların 15 sene sigorta süresi ve en az 3 bin 600 gün prim ödemiş olması koşuluyla işten kendi talebiyle ayrılması, İlk kez 1 Mayıs 2008 tarihi itibarıyla sigortalı olup 7 bin 200 gün prim ödeyerek ya da 5 bin 400 gün (1 Ekim 2008- 1 Ocak 2016 arasında sigortalı çalışanlar kademli bir şekilde 4 bin 600-5 bin 400 gün) prim ödeyerek, işten kendi talebiyle ayrılması. Bu hâllerin haricinde sigortalının işinden kendi talebiyle ayrılması durumunda kıdem tazminatı alınamaz.

İHBAR TAZMİNATI NEDİR?

Çalıştıkları kurumdan ayrılmak isteyen işçiler, iş yerlerine istifa dilekçesini imzalı olarak verir. Bununla birlikte istifa dilekçelerini insan haklarını bildirmeleri gerekir. Bildirimin yapılmasının ardından başlayan süreç ihbar süresidir. İşveren, işçinin ihbar tazminatı alma koşullarını gözden geçirir. Bu durumu da en kısa zaman içerisinde işçiye bildirmek durumundadır.

İş sözleşmesinin belirsiz süreli yapılması hâlinde istifadan evvel durumun işverene bildirilmesi gerekir. Bildirimin yapılmasının ardından da ihbar süreleri başlar. Bu zamanlara uymayan tarafın, karşı tarafa ihbar tazminatı ödemesi gerekir.

İHBAR TAZMİNATININ ŞARTLARI NELERDİR?

İşçi ile işveren arasında olan ihbar tazminatının alınabilmesi için bazı şartlar vardır. Bu şartlara uymayanların ihbar tazminatı alma hakkı söz konusu değildir.

İhbar tazminatı alma şartları ise şöyledir: İş sözleşmesinin belirsiz zamanlı iş sözleşmesi olması İhbar zamanlarına uyulmak Haklı bir nedenden ötürü işten ayrılmak İş sözleşmesini bildirim zamanı verilmeden fesih eden tarafın işveren olması

 İHBAR TAZMİNATI NASIL ALINIR?

 Bir işçinin ya da bir işverenin iş sözleşmesini fesih etmeleri hâlinde bazı koşulları ve zamanlar yer almaktadır. Bu durumda işveren işçileri habersiz işten çıkaramayacağı gibi işçiler de her istediğinde işten ayrılamaz. Her iki taraf için de bazı zaman ve şartlar yer almaktadır. Bu zamana ihbar süresi ismi verilir.

İhbar tazminatı zamanları şöyledir:

Hizmet zamanı 6 aydan daha az sürmüş işçiler için 2 hafta Hizmet zamanı 6 ay ile 1,5 sene arası sürmüş işçi için 4 hafta Hizmet zamanı 1,5 yıl ile 3 sene arası sürmüş işçi için 6 hafta ve Hizmet zamanı 3 seneden fazla sürmüş işçi için 8 hafta olmaktadır.

Şayet her iki taraf da bu ihbar zamanlarına uymazsa karşı tarafa ihbar tazminatı ödemek durumundadır. İşveren, bu sürelere uymadan çalışanı işten çıkarırsa ya da işçi bu sürelere uymadan işten ayrılırsa, karşı tarafa hesaplanan tutar kadar ihbar tazminatı ödemek zorundadır.