Mudanya'nın bağımsızlığı için sıkılan ilk kurşun

Kerim BAYRAMOĞLU

16 Mart 1920'de, Müttefik kuvvetler askerleri İstanbul'u İşgal etmişti. Yunan ordusunun 22 Haziran'da başlayan ileri harekâtıyla eşgüdüm içinde, İngiliz donanmasına bağlı değişik türde ve çeşitli tonajda on iki parça gemiden oluşan bir filo da Gemlik Körfezi'nde hazır bekletilmekteydi. 25 Haziran 1920 Cuma günü Gemlik Körfezi'ndeki 12 gemiden oluşan İngiliz Deniz Filosu'ndan ayrılan 7 savaş gemisi, sabah 6.15'de Mudanya açıklarına demirlediler. Bu durum 56.Tümen komutalığına bildirilirken bir yandan da acil olarak savunma önlemlerinin alınmasına başlandı. Saat 07.00 sıralarında tam teçhizatlı İngiliz askerleri sandallarla kıyıya çıkarak kasabayı işgale başladılar. İlk anda 100 kadar İngiliz askeri Mudanya'da karaya ayak bastı. İskeleye, Hükümet konağı çevresine ve Arnavut Köy'e İngiliz askerleri yerleştirildi. Bursa ve çevresini korumakla görevli 56.Tümen hemen bu kötü durumdan haberdar edildi.

6 temmuz 1920, mudanya top ateşine tutulurken..

Bunun üzerine 173. Alay'a bağlı 2.Tabur,Curnaderesi denilen boğazın batısındaki 'Bakacak' sırtlarına konuşlandırılır. Küçük bir Jandarma ile Kuvva-i Milliye kuvveti de Yörük ali köyü ile Tepederbent(Tepedevrent) arasındaki siperlere yerleştirilir. Mudanya'da bulunan 5.Bölük askerleri savunma yapmak üzere geri çekilirler. 5.Bölükte görevli Kavaf Canip oğlu Şükrü çavuş karaya çıktıktan sonra Kadıçeşmesi yönünde ilerleyen düşmana ateş açar. Şükrü Çavuş'un ilk atışında, İngiliz birliğinin binbaşı rütbesindeki komutanı vurularak ölür, bir yüzbaşı ile bir astsubay yaralanır. İngiliz birliğinin açtığı  karşı ateşle de Şükrü Çavuş vurularak şehit olur. İngilizler ummadıkları bu direniş karşında gemilerine geri dönmek zorunda kalırlar

Vali Hacim Bey ve Albay Bekir Sami Bey ve Müdafaa-i Hukuk Merkez Kurulu Başkanı, İngiliz Filo Komutanı'na bir protesto mesajı yollarlar. Mesaj o günkü durumu özetler niteliktedir:

Mudanya Kıyısındaki İngiliz Donanması Komutanlığına,

Dinsel ve Ulusal haklarımızın savunulması için giriştiğimiz savaşımın kutsallığını ve yasallığını büyük İngiliz Ulusu'nun da takdir ve onaylamış olacağından eminiz. Yunanlılara İzmir'de ve her girdiği yerde bin türlü cinayet işlemekte çekinmeyen bu sefil ulusa, haddini kesinlikle bildirmeye karar verdiğimiz bir zamanda, o ulusun cinayetlerini kolaylaştırmak ister gibi, buyruğunuzdaki donanmanın Mudanya önünde bulundurulması ve asker çıkarılmasına girişilmesi bizi hem hayrette bıraktı, hem de üzdü.

Onurunu, haklarını tarihi şerefini ve geleceğini korumak için her türlü uğraşı ve özveride bulunmaya karar vermiş, tutsak olmamak için ölmeye ant içmiş bir ulus karşısında bulunduğunuzu elbette  anlamamışsınızdır. (Burada olasıdır ki Şükrü Çavuş'un davranışına değinilmektedir.)Mudanya'yı 24 saate dek boşaltmadığınız takdirde, Anadolu'nun coşan yurtseverlik seli ile yapılacak çarpışmalarda dökülecek kanların sorumluluğu yüksek kişiliğinize ve büyük devletinize ait olacaktır.

Saygılarımın kabulünü rica ederim.

25 Haziran 1336 (1920)

Müdafaa-i Hukuk Merkez Kurulu Başkanı

Tümen Komutanı Bekir Sami

                                                                                                          Hüdavendigâr Valisi

                                                                                                              Hacim Muhittin

İngiliz işgal donanması Mudanyadaki türk yerleşim bölgelerini 15 lik topları ile tehtit ediyor 1920

ŞÜKRÜ ÇAVUŞ KİMDİR?

Mudanyalı Kavaf(ayakkabı yapan satan) Canip'in oğlu Şükrü Çavuş, 1898 yılında Mudanya'da dünyaya gelir. Evleri Çavuş Mahallesindeydi. İlk eğitiminden sonra babası ile beraber esnaflık yaptı. Halk arasında sevilen, takdir edilen, çok temiz ahlaklı bir gençti. 1.Dünya Savaşı'nın başlamasıyla Muvazzaf (Subay)olarak orduya katılır. Mütarekeden sonra da askerliğinin bir kısmını İstanbul'da ve İzmir'de geçirdi. 15 Mayıs 1919'da İzmir'den kalkan bir gemiyle Mudanya'ya indirilen Ali Nadir Paşa Kumandanlığındaki  56.Tümen'in 173.Alay, 2.Tb.5.Bölüğüne bağlı bir çavuştur. Bir ara Tümenin kumandanı Manyaslı Albay Bekir Sami Bey'di. 27 Ağustos 1919 günü Hıdrellez Dağı'nda(Top Dağı) yapılan tüfek atışlarında ''Nişan çöreğini''kazanır. 25 Haziran 1920 günü sabahın erken saatlerinde İngiliz Gemisi'nden Mudanya'ya asker çıkarılmaya başlanmasının ardından  İskele meydanındaki Kadı çeşmesine doğru ilerleyen işgalci İngiliz asker ve subaylarını saklandığı mezarlık civarında izleyen Şükrü Çavuş, İngilizlerin kendisine doğru yaklaşmasıyla ilk ateşi açar. İşgalci İngiliz askerleri de hemen karşı ateşe başlar. İlk anda yaralanan Şükrü Çavuş kan kaybına daha fazla dayanamaz ve bulunduğu yerde, 22 yaşında Şehit olur.

Canip oğlu Şükrü Çavuş

1922 yılında Şükrü Çavuş ve Mudanya'nın Kurtuluş mücadelesinde şehit olan dokuz Kuva-yı Milliyecinin mezarları için İskele meydanında anıt yapılır. Ömer bey mahallesi Deniz caddesi üzerinde Şükrü çavuş parkı ve büstü yapılır. Bir okula, mahalleye ve Mütareke mahallesinde bir sokağa ismini verirler.Mudanya'nın her köşesinde Şükrü Çavuş'u görebilirsiniz.

Ünlü Türk sanat musikisi bestecisi Sadettin Kaynak'ta Mudanyalı Kahraman Şükrü Çavuştan çok etkilenir ve onun kahramanlığını ve yiğitliğini öven bir beste yapar. Sözleri şöyledir :

Şükrü Çavuş mert yürekli, sert bakışlı kahraman,

Elde tüfek, belde fişenk, nişancıdır pek yaman.

Mermisini hedefine ulaştırır her zaman.

Yurduna göz dikenlere dedirtmiştir el aman.

Mudanyalı Şükrü Çavuş Kahramandır, kahraman

Yavukluya veda etti tamam yirmi yaşında.

Donanmaya karşı koydu İskelenin başında.

Düşmanları yere serdi İstiklal Savaşı'nda.

Koç yiğidin menkıbesi, abidesi taşında.

Mudanyalı Şükrü Çavuş kahramandır kahraman.

Şükrü Çavuş hakkında bir yazı kaleme alan Avukat Metin Sezgin onun İngilizlere sıktığı kurşunu şöyle değerlendirmiştir: "Şükrü Çavuş'un Emperyalist İngiliz çıkarma birliklerine 25 Haziran 1920'de sıktığı kurşunlar, Hasan Tahsin'in 15 Mayıs 1919'da İzmir'de yaktığı Kuvay-ı Milliye ateşinin Marmara kıyılarına ulaşan yankılarıdır."

97 yıl oldu Şükrü Çavuş Şehit edileli... Mudanya Sokakları'nın her kösesinde Şükrü çavuş var. Yıllar geçse de O hiç unutulmadı. Onun verdiği mücadele, ulusal zaferin öncüsü oldu. Barış'ın ve Kardeşliğin Kenti Mudanya'yı yarattı gelecek nesillere...

Vatanı Uğruna Canlarını veren tüm Şehitlerimizin Ruhu Şad olsun!

İngiliz donanması toplarını Mudanya'ya çevirmişti

Hakkı Ovatman Arşivi-İskele meydanı Şükrü Çavuş ve Şehitler Anıtı

1920 Bursa - İşgal dönemi, Malborought gemisinde askerler Mudanya'ya inmek için beklerken

Mudanya Panaroma-Kerim Bayramoğlu Arşivi