Engin Er: 'Dikkat edilmezse son olmaz!'

Bursa'da toprak kayması / heyelan, deprem denildiğinde ilk akla gelen isim Jeoloji Mühendisleri Güney Marmara Şubesi Başkanı Engin Er... Yıllardır kenti yönetenleri afete karşı alınması gereken tedbirler hakkında uyarır durur...

Haliyle Başkan Engin Er'i aradım ve heyelanın nedenini sordum...  İki sebebi olduğunu söyledi...

"Heyelanın nedeni bölgedeki şevlenme ve kontrolsüz kazı...Orada gerçekleşen heyelan şevde yol kazısı yapılırken,  orada bulunan jeolojik birimin özelliklerine dik Oradaki kayaç kayan bölge özellikle. Metamorfik kayalardan oluşmakta, metamorfik kayaların foliasyon  yani yapraklanma eğimi ile yamacın eğimi aynı tarafa olduğu bölgelerde herhangi bir kazı olduğunda heyelana müsait yerlerdir."

BÖLGEDE ŞEVLENME VAR!

Engin Er'in paylaştığı bilgilere göre bir risk vardı; peki bu risk dikkate alınmamış mıydı?

"Heyelanın oluşması buna dikkat edilmediğini gösteriyor. Kayan yerdeki kayaçlar metamorfik kayalardan oluşuyor... Her şevlendirmede böyle olay olmaz, metamorfik özellikte oluşmuş yüzeyler yamacın eğimi ile aynı olmasa bu heyelan olmazdı. Bu tür çalışmalarda mutlaka jeoloji ve jeoteknik biliminden yararlanılarak yapılması lazım. Bilime başvurmazsan gözümün gördüğünü alırım dersen, gözünün görmediği heyelanlar olur. Dikkat edilmezse bu son olmaz..."

ŞEV VE BAŞKALAŞIM (METAMORFİK KAYALAR)
Yazıyı yazarken anlayabilmek ve anlatabilmek adına İnternetten hem şevlenmeyi hem de metamorfik kayaları tarayıp öğrenmeye çalıştım.
Metamorofik kayaların bir diğer adı başkalaşım kayaları; yapraklanmada binlerce yılda oluşan tabakalaşmaya benzer bir şey...

Ankara Üniversitesi sitesinde Kütle Hareketinin Sınıflandırılması ders kitabında heyelanı kolaylaştıran ve çabuklaştıran dış nedenler ise şöyle sıralanıyor:

Şev ve yamaç̧ eteklerinde yapılan kazılar, örneğin yol gibi. Şev ve yamaç̧ topuklarının sular tarafından oyulması, aşınma ile şev eğiminin artması. Doğal veya yapay ek yükleme ve yığma dolayısıyla şev eğiminin değişmesi. Şevin ve şev üstü̈ örtünün kaldırılması, ağaç̧ ve bitkilerin sökülmesi ve yüzey sularının içeriye süzülmesinin kolaylaştırılması. Yarık ve çatlaklarda suların donması; Sarsıntılar, depremler ve yapay patlamalar."

Gördüğünüz üzere şevlere müdahalenin heyelana sebep olacağını o alanda eğitim alanların iyi bildiği bir konu...

ORHANELİ YOLU'NDA HEYELAN RİSKİ

Engin Er'in anlattıklarına dönecek olursak doğru yapılan işleri de anlattı:

"Aynı yerde bat çık yapılırken, Misi'ye girişte aylarca durdurulamayan bir heyelan olmuştu. Orhaneli yolunun baştan sona kontrol edilmesi lazım. Yağışların bol olduğu aylarda ve havanın ayaza kestiği dönemde şevli yamaçlarda heyelan riski artar. Son heyelanın yanında malzeme almak için yapılman kazı vardı, o da bunu tetikledi. Jeolojik özellikleri dikkate almadan yapılan kontrolsüz kazı bu heyelanın sebebi... "
Peki bu yolu yapanlar bu riski bilmiyorlar mıydı?

"Biliyorlar ama trafik kazası gibi bir şey, gidersin gidersin bir şey olmaz, 300. Kilometrede kaza oluverir. Kaya düşmesi,  toprak kaymaları, Orhaneli yolunda riski önceden gördüğümüz şeyler. Yolun Kapıkaya mevkii var, orasının mutlaka kontrol edilmesi lazım. Bakın tünel çıkışında mantıklı ve bilimsel yöntemlerle kazı yapılıyor. Yeni yapılan tünelin Bursa'ya yakın kısmında heyelan olmuştu. Zemin iyileştirmesi yapılarak fore kazık çakılarak çalışılıyor. Tedbir alınırsa şevlendirme risk yaratmaz. Jeolojik ve tapografik özelliklere dikkat edilerek kazı yapıldığında bir sorun çıkmaz... Bir vatandaşımız yaşamını yitirdi., Allah rahmet eylesin. O saatte Orhaneli büyük otobüsleri geçiyor, daha büyük bir felaket de olabilirdi."