Kovid-19 ve 1 Mayıs

Dün 1 Mayıs'tı... Tüm dünyada İşçi ve Emekçi Bayramı, birlik, dayanışma günü olarak kutlandı... Uzun yıllardır ilk kez dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi Türkiye'de de 1 Mayıs kutlanamadı...

Dün 1 Mayıs'tı. Bir asrı aşkın süredir dünyanın pek çok ülkesinde kutlanamadı.

 Kimi ülkelerde sosyal mesafe korunarak insanlar meydanlara çıksa da, simgesellikten öteye geçemedi.

Son Mohikan Küba'da bile kutlanamadı!

Dünyada olduğu gibi Türkiye'de de 1 Mayıs sanalda kutlanıyor. Aklınıza gelebilecek her türlü güvenlik önlemi, dünyadaki çeşitli ülkelerde, çeşitli kentlerde düzenlenen 1 Mayıs etkinliklerini böylesine toptan durduramazdı.

1 miligramın yüzde, binde değil  1 milyonda 125'i olan (125 nanogramlık) ufak ötesi bir virüs herkesi dize getirdi...

1 MAYIS TARİHÇESİ

1 Mayıs'ın tarihçesinde dünyada işçilerin 8 saatlik insani çalışma koşulları için verdiği mücadele yatar...

1880'li yıllar, işçilerin ağır koşullarda, günde 14, 15 saat gibi uzun süre çalıştırıldıkları dönemdi. Çocuklar da aynı saatlerde karın tokluğuna çalıştırılırdı.

İlk kez 1856'da Avustralya'nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri, günde sekiz saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar bir yürüyüş düzenlediler.

30 yıl sonra 1 Mayıs 1886'da Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde 8 saat çalışma talebiyle işi bıraktılar. 4 Mayıs'ta Haymarket provokasyonundan sonra Amerika'da işçi gösterileri yasaklandı. 4 işçi asıldı. Albert Persons'un mahkemede özür dileme şartıyla affedileceğinin söylenmesi üzerine söylediği sözler işçi sınıfı tarihine geçti:

"Bütün dünya biliyor suçsuz olduğumu. Eğer asılırsam cani olduğumdan değil, emekçi olduğumdan asılacağım."

1890 yılında 1 Mayıs Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü olarak kutlanmaya başladı. Bugün dünyanın pek çok ülkesinde 1 Mayıs resmi tatil ve İşçi Bayramı ya da Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü olarak kutlanıyor...

OSMANLIDA İLK 1 MAYIS 1905'TE KUTLANDI

Osmanlıda ise 1 Mayıs ilk kez 1905 yılında İzmir'de kutlandı. 1910 yılında ise İstanbul'da etkinlikler düzenlendi. İşgal kuvvetlerinin ve Osmanlı hükümetinin yasaklarına karşın işçiler 1 Mayıs'ı kutladılar. Haliç'ten Beyoğlu'na yürüyen işçiler "Bağımsız Türkiye" pankartı taşıdılar.  1 Mayıs 1923'te ise yerli ve yabancı işletmelerde çalışan işçiler greve çıktı, işçilerin talepleri arasında "Yabancı şirketlere el konulması, 1 Mayıs'ın resmen işçi bayramı olarak tanınması, sekiz saatlik iş günü, hafta tatili, serbest sendika ve grev hakkı" vardı ve pek çok işçi tutuklandı. Sonrasında 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı.
1935 yılında 1 Mayıs Bahar ve Çiçek Bayramı ilan edildi ve o gün de tatil oldu.

Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt Kanunu 1963 yılında çıktı; ama orada da 1 Mayıs İşçi Bayramı olarak yer almadı. Yine de işçiler 1 Mayıs'ı Dayanışma Günü olarak kutlamayı sürdürdüler.

1977 1 MAYIS'I VE KATLİAMI

Türkiye'de geniş katılımlı 1 Mayıs ilk kez 1976'da kutlandı. Taksim Meydanı'ndaki mitinge 400 bin emekçi katıldı. 1977 yılında ise Taksim Meydanı'nı 500 bine yakın işçi, emekçi doldurdu.

Dönemin DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler'in konuşması tamamlandıktan sonra çevredeki binalardan ve International Oteli'nin üst katından alandaki on binlerce insanın üstüne ateş açıldı. Yaşanan paniğin ardından bir kısmı tankların altında ezilmek, birbirini ezmek kaydıyla 37 kişi yaşamını yitirdi. Katliamın en yoğun yaşandığı yer ise Kazancı yokuşuydu.

Türkiye'yi askeri darbeye götüren sürece yönelik bu provokasyonda, yabancı istihbarat servislerinin parmağı uzun yıllar tartışıldı.  

1978 yılında yine yüz binlerce işçi ve emekçi Taksim'de 1 Mayıs kutlamalarına katıldı. 1979 yılında Taksim'de kutlamaya Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından yasak getirilince kutlamalar İzmir Konak Meydanı'na kaydırıldı.

Ardından 1980 darbesi geldi. 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı. Ama işçi ve emekçiler tutuklama ve işkenceyi göze alarak 1 Mayıs'ı hatırlatmayı sürdürdü. 1987 yılında bin kişilik bir grup Taksim Anıtı'na çelenk bırakmak istedi, polis sadece milletvekillerine izin verdi. 1989 yılında Taksim'de 1 Mayıs'ı kutlamak üzere toplanan kalabalığa düzenlenen saldırıda bir işçi yaşamını yitirdi. 1990 yılında Taksim'deki kutlamalara izin verilmedi.

1980 sonrası kitlesel 1 Mayıs kutlaması Kadıköy'de 1996 yılında gerçekleşti. Ancak yine açılan ateş sonucu 3 kişi yaşamını yitirdi.  

2000'li yıllardan itibaren Bursa da dâhil olmak üzere Türkiye'nin çeşitli illerinde 1 Mayıs İşçi ve Emekçi Bayramı olarak kutlandı. Taksim ise 2010 yılında 1 Mayıs kutlamalarına açıldı. 2013 yılında Taksim yayalaştırma projesi gerekçesiyle 1 Mayıs kutlamalarına kapatıldı.

Her yıl 1 Mayıs'ta Taksim'e yürümeye kalkanlara müdahale edilerek gözaltı ve tutuklamaların gerçekleşmesi de Türkiye'de 1 Mayıs'ın rutinleri ya da olmazsa olmazı arasına girdi. Tıpkı bu yıl da olduğu gibi!..
 

FKT'DE TOPLU SÖZLEŞME

Hazır işçilere değinmişken, bir toplu sözleşme haberini de paylaşalım. Türk Metal Osmangazi Şubesi Başkanı Mesut Erdem, koronavirüs günlerinde yeni örgütlendikleri FKT Koltuk Sistemleri Üretim ve Dağıtım Sanayi ve Ticaret AŞ ile ilk toplu sözleşmeyi imzaladıklarını açıkladı.

Genel Başkan Pevrul Kavlak'a ve yöneticilere verdikleri destekten dolayı teşekkür eden Mesut Erdem, işçilere fabrika ortamında sosyal mesafeyi koruyarak toplu sözleşme koşullarını anlattı.

1 Nisan 2020-31 Mart 2022 dönemini kapsayan toplu sözleşmede ilk 6 ayında sendika üyelerinin saat ücretlerine ortalama yüzde 25,05 ek kazanç elde edilirken, MESS 3. grup sözleşmesinde olan ve iş yerinde daha önce hiç olmayan sosyal yardımlar da yer aldı.

Buna göre işçilere 150 liralık ayakkabı çeki, 6 kilo deterjan ve banyo havlusu, banka bonusu, dini bayramlar ve yılbaşında 350 liralık net erzak çeki verilecek.

1-5 yıl arası 18 gün 5-15 yıl arası 22 daha üzeri 26 gün yıllık izin; kayınvalide ve kayınpeder vefat ettiğinde 3 gün ücretli izin gibi kazanımlar da yer alıyor.

Ayrıca toplu sözleşmede fazla mesai ücretinin hafta içi yüzde 75, hafta sonu ve resmi tatillerde yüzde 100 ödenmesi kayıt altına alınırken, sosyal yardımların tamamına ikinci yılda enflasyon artı yüzde 2; sözleşmenin 1. yılında da ikramiye verilmesi gibi maddeler de yer alıyor.