Hepimizin ekmeğiyle oynanıyor!

“Bu denli karamsar olunan bir ekonomik kriz daha hatırlamıyorum!”
İfadenin sahibi bir sanayici.

Bursa sanayisinin dayanağı tekstil ve otomotiv sırayla çöküşe geçti.

Şehri ve milyonlarca çalışanı ayakta tutan fabrikalar Mısır’a taşınırken, bunun bile bir çözüm oluşturmadığını belirtenler mevcut.

Durum öyle bir hâl aldı ki ünlü markaların sahipleri iç karartan açıklamalar yapıyor; ‘6 ay sonra alacak ürün bulamayacaksınız’ uyarılarında bulunuyor.

Sürecin geri dönüşü olup olmadığı belli değilken; dünya ekonomi tarihindeki kırılma noktalarını hatırlatmak isterim.

Sanayi Devrimi ile başlayan değişim, bilgisayarın, internetin varlığıyla başka boyutlara taşınırken şimdi de yapay zekâ ve robotlar çağının arifesindeyiz.

Kitleler halinde işsiz kalınacağını defalarca aktarmamıza rağmen başını kuma gömmeyi tercih edenler hiçbir gelişmeyi yakalayamayacak.

Gün gelip, yaşanılan ekonomik buhran da atlatıldığında hiçbir şey eskisi gibi olmayacak!
Ayrıntılı açıklamalara bakalım…

***

Haber kaynaklarında yer alan SGK verilerine göre sektörde;

“2024 Aralık’ta toplam 58 bin 615 firma varken, Mart 2025’te bu sayı 56 bin 954’e geriledi!

Yani 3 ayda 2 bin 147 şirket üretimini durdurdu!”

Rakamlar size bir şey hissettirmiyorsa bir de şuna bakalım:

Yılın ilk üç ayında 79 bin 600 kişinin işini kaybettiği belirtiliyor.

Tasarruf ve yatırımdan bahsedenler, işsiz kalanlara da akıl vermeyi ihmal etmezken binlerce aile kışı nasıl atlatacağını bilmiyor.

Bundandır ki ‘anlık-günlük’ yaşamak popüler oldu…

Konkordato talebinde bulunan ya da iflas eden firmalar listesinde yakından tanınan markalar mevcut:

Dünyaca ünlü marka portföyüne -Mango, Zara, Bershka, LC Waikiki- fason üretim yapan 3F Tekstil 2024 yılında konkordato sürecine girdi ancak mali bünyesi toparlanamayınca 2025'te iflas etti.

Boyner ve DeFacto gibi büyük perakende zincirlerine üretim yapan İstanbul merkezli Settriko da konkordato koruması talep etti.

Listede Kırklareli merkezli Fabrilla Tekstil ve Konya merkezli Bozdamlar Tekstil de bulunuyor.

***

Giyim markalarından Kiğılı'nın sahibi Abdullah Kiğılı’nın sözleri sosyal medyada herkesin dilinde:

“Devlet hazır giyim ve tekstili gözden çıkardı. 6 ay sonra üretim duruyor. Anadolu'da fabrikalar kapanıyor, üretim Mısır'a kayıyor, bizi büyük bir felaket bekliyor.”

LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük de enflasyon ve faiz baskısının sürdüğünü, şirketlerin bu ortamda maliyetlerini yönetmek zorunda olduğunu ifade etti.

Bloomberg HT’ye açıklamalarda bulunan Sun Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Elvan Ünlütürk ise sektörün üç yıldır küçüldüğünü ve istihdam kaybının hızla arttığını vurgularken artan işçilik maliyetini birkez daha gündeme taşıdı:

“Maliyetin yüzde 40’ı işçilik ve şu an bir kişinin maliyeti 2 bin 400 euroya ulaştı. O yüzden Türkiye’de konfeksiyon yapmak zor!

***

Sosyal medyada da paylaşılan diğer bir şok ecici gelişme ise yurt içi ve yurt dışında 100’ün üzerinde markaya üretim yapan dev gömlek üreticisi Karbel Holdin’in iflas etmesi oldu.

Her gün bir fabrikanın daha kapandığına dikkat çeken uzmanlar böyle giderse üretici bulunamayacağını belirtiyor.

Sanmayın ki durum yalnızca bu sektörlerle sınırlı kalacak.

Bir yandan kriz bir yandan teknolojideki değişimler hepimizin ekmeğiyle oynuyor!

***

Stres yükünün en ağır olduğu meslekler sıralamasında muhasebecilik başı çekerken, üniversite mezunlarının mecburiyet nedeniyle yapmak zorunda kaldıkları kasiyerlik -satış danışmanı, müşteri danışmanı vb.- üçüncü sırada yer alıyor.

Uzun ve düzensiz çalışma saatleri, iş-yaşam dengesinin bozulması, rekabet ve mobbing, uzun çalışma saatlerine göre ödenmesi beklenen ücrete erişmememe gibi pek çok faktör devrede.

İşin en acı yanı ise dışardan ‘maaşı yüksek’ diye nitelendirdiğimiz grupların ve özellikle ‘9-5’ çalışma düzeniyle herkesin hayallerini süsleyen memurluğun da cazibesinin kalmamış olması.

Çalışan da çalışmayan da mutsuz, güvencesiz ve gelecekten ümitsiz!

Bir zamanların lokomotifi -tekstil- batarken, diğerlerinin de durumu aynı…

2026 yılı için tahminler hiç iyi değil.

Sanıyorum 2-3 senedir yeni yıla az kala şu cümleyi kuruyorum:

Yaşananlar fragmandı, sırada daha kötüsü var…