110 metre engellide 15 saniyenin altına inen ilk Türk atletleri

Faik Önem ve Erdal Barkay...

Atletizmin en renkli ve seyri hoş yarışlarından biri de 110 metre engelli yarışıdır. Türkiye'de 110 metre engellide ilk rekortmen atletimiz 30 Haziran 1922'de 20.2 koşan Şekip Engineri'dir.

15 saniyenin altında engeli koşan ilk atletimiz ise 12 Mayıs 1940 yılında 14.7'lik derecesi ile Faik Önem olmuştur.

Faik Önem'in bu derecesi en uzun ömürlü Türkiye rekorlarından biri olmuş ancak 20 yıl sonra Çetin Şahiner tarafından 18 Haziran 1960'ta 14.6 ile kırılabilmiştir.

14 saniyenin altında koşan ilk atletlerimiz de 7 Temmuz 2018 tarihinde 13.99 ile Batuhan Eruygun ve 9 Ağustos 2019 tarihinde 13.95 ile Mikdat Sevler olmuştur.

Halen bu mesafedeki Türkiye rekoru, 'rekor makinesi' diye anılan ve bugüne kadar 42 Türkiye rekorunun sahibi olan Mikdat Sever'e ait olup 28 Ağustos 2020'de 13.69 ile kırılmıştır.

***

1940'lı yıllara damgasını vuran Faik Önem'den sonra 1960'lardaki Çetin Şahiner'e gelene kadar 110 metre engellide göze çarpan en önemli isimlerden biri de 15 saniyenin altına inebilen Erdal Barkay'dır. (Doğum 14 Mart 1928 İzmir, vefat: 13 Ekim 2005 İzmir,77 yaşında)

Erdal Barkay 1942 yılında atletizme Said Odyak'ın teşviki ile başladı.

Not: Said Odyak, 1924 Paris Olimpiyatları'na atlet olarak iştirak etmiş, İzmir Atatürk Lisesi'nde İngilizce öğretmenliği yapmış, daha sonraki yıllarda da milletvekili seçilmiş değerli bir sporcu, eğitimci ve politikacı idi.

Erdal Barkay 1940'lı yıllarda meşhur Faik Önem ile birlikte 110 metre engelliyi 15 saniyenin altında koşan ama ismi gölgede kalmış bir atletti.

Türkiye şampiyonlukları: 1945 (15.9), 1946 (15.9) 1947 (15.4), 1948 (15.5), 1952 (14.8)- 110 metre engellideki en iyi bireysel derecesi)

***

1948 Türkiye şeref listesinde de 100 metrede 11 saniye ile 4. sırada yer alan Erdal Barkay gençler kategorisinde de Türkiye dekatlon şampiyonu olacak kadar kombine bir atletti.

Erdal Barkay, anılarında en unutulmaz yarışlarından birini şöyle anlatır "1946 Türkiye Birinciliği'nde Faik Önem'le birlikte koşuyorum, müsabakanın start hakemi de ünlü maratoncu Şevki Koru. Şevki hocanın sol gözünün biraz zayıf olduğunu biliyorum. Faik'in yanına sokuldum ve 'Faik Ağabey, ben kurada senin sağını çektim, o kulvarda iyi koşamıyorum, senle yer değiştirelim mi?' Faik ağabey bu teklifimi kabul etti ve ben onun soluna geçtim. Tabanca ile birlikte de kaçarcasına çıkışta fırladım, arkamdan Faik ağabeyin 'Şevki Hoca be, böyle de start olmaz ki' feryatları arasında yarışı baştan koparıp birinci oldum"

***

Faik Önem birkaç yarışta daha Erdal'a geçilince onu yanına çağırır "Seni çok takdir ettim, rekortmeni olduğum 110 metre engelli branşını rahat ve müsterih olarak bundan sonra sana teslim edebilirim" der.

Yine Erdal Barkay, anılarında, 1947 yılında Mısır'da yaptıkları yarışlarda 4x100 metre yarışını Milli Takım'a nasıl kazandırdığını kendine özgü üslubu ile şöyle anlatır "Önce İskenderiye'de yarıştık ama bayrak yarışını 20 metre farkla kaybettik. Buna çok sinirlendim. Sonra Kahire'ye geçtik. Kahire'de hava çok sıcak olduğu için gece yapıldı, pisti de askeri araçlar projektörlerle aydınlatmakta idi. Isınmaya başladım, projektöre hafifçe elimle dokundum, ışığın istikameti değişince ben karanlıkta kaldım, güzel bir deparla çıktım, o karanlıkta virajı biraz da hafif içeriden yan kulvara girerek koştum. Biz yarışı göğüs farkı ile kazanıp İskenderiye'nin rövanşını aldık."

Mısırlılar bu yarışı nasıl kaybettiklerini herhalde uzun süre çözememişlerdir.

***

Erdal Barkay 1947 Doğu Akdeniz Şampiyonası'nda 110 metre engellide de birinci olur.

1948 Londra Olimpiyatları'nda 110 metre engellide, 1. seride 5. olarak elendi.

1952 Helsinki Olimpiyatları'nda birinci seride dünyanın bir numaralı ve rakipsiz 110 metre engelli koşucusu olan Harrison Dillard ile beraber yarıştı. Dillard ilk 7 engelde arkasında gelen atletin bir Türk olduğunu görünce yarıştan sonra Erdal'la ilgilendi ve Amerika'ya gelmesi için teşvik etti. Erdal Barkay bu yarışta 15.02'lik derecesi ile seriyi dördüncü olarak bitirdi ve elendi.

Türkiye'ye döndüğünde annesine ait bir evin satılmasından eline geçen para ile Amerika'ya gider, çeşitli yarışmalarda 110 metre engelliyi 3 defa 14.8 koşar.

***

1953 yılında Amerika'da bindiği otobüsün şoförü kazayı önlemek için sert fren yapınca 47 kişinin yaralandığı bu kazada sağ ayak bileği kırılır. Bu kaza sonucunda atletizm hayatına son vermek zorunda kalır ve Türkiye'ye döner.

Amerika'da geçirdiği kaza sonucu açılan mahkemede 160 bin dolar tazminat alır.

O günkü kurla 1 dolar 2.80 TL olduğundan eline 500 bin TL'ye yakın bir para geçer. Türkiye'ye döndüğünde bu para ile Yaşar Holding kuruluşlarından biri olan büyük bir müessesede hem büyük hissedar hem de genel müdür olarak görev yapmaya başlar.

Neriman Tekil anılarında "Bu büyük atlet spor yaparken 1.74 metre boyunda ve 64 kilo idi. Genel müdür olduğunda 97 kilo olunca her akşam saat 18.00'den sonra Atatürk Stadı'nda onu koşarken görebilirsiniz" der.

***

Çabukluğu, koşu zekası ve zarif stili ile herkesin gönlünde taht kuran Erdal Barkay'ı 13 Ekim 2005'te, 77 yaşında kaybettik.

Arşivimde bulunan İzmir Büyükşehir Belediyesi yayınlarından "İzmir Atletizminde İz Bırakanlar" kitabında İzmir'den yetişmiş Erdal Barkay'ın ismini görmeyince üzüldüm. İzmir'in bu mümtaz evladına sahip çıkacağını düşünüyor ve kitabın bir sonraki baskısında Erdal Barkay'ın da hak ettiği yeri alacağına inanıyorum.

Kaynaklar:

1-Atletizm "Almanak", Neriman Tekil, 83 sayfa: 229-34,

2-Atletizm "Almanak", Neriman Tekil, 80/81sayfa:150.

3-Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi'nin 100. yılı (1908-2008) Altuğ İstanbulluoğlu Sayfa: 193-201 (11 Şubat 2011 tarihi Cumhuriyet gazetesinde değerli arkadaşım gazeteci ve spor tarihi yazarı Altuğ İstanbulluoğlu'nun vefat haberini okudum. Yeri doldurulamayacak bir değer daha ebediyete intikal etti. Basın dünyasının başı sağ olsun. Ailesine rahmet diliyorum)

4-1922-54 Türkiye şeref listesi ve Türkiye rekorlarının tekâmülü, Maarif Vekâleti, Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü, Atletizm Federasyonu,1954