Akdeniz Oyunlarının isim babası 'Doğu Akdeniz Oyunları'

2. Dünya Savaşı'ndan sonra yaralarını sarmaya başlayan dünya ülkeleri ekonomik zorlukları aştıkça sosyal konulara, ülkelerarası dostlukları geliştirmek için yeni sportif karşılaşmalar ve bölgesel ülke sporcularını bir araya getirmeyi sağlayacak yarışmalara önem vermeye başlamışlardı.

Bunun bir sonucu olarak Yunan Atletizm Federasyonu'nun önayak olması ile Akdeniz'e kıyısı olan ülkeleri toplamayı amaçlayan Doğu Akdeniz Oyunları'nın birincisi 27 - 28 Eylül 1947'de Atina'nın ünlü Averof Stadı'nda Türkiye, Yunanistan ve Filistin'in iştirakı ile düzenlenmişti.

Bu yarışlarda büyük bir başarı gösteren Türk atletleri 14 birincilik, 8 ikincilik, 7 üçüncülük alırken; ev sahibi Yunanlılar, 7 birincilik, 14 ikincilik, 8 üçüncülük; Filistin 1 birincilik, 7 üçüncülük almıştı. Takım halinde birinci olan Türk takımında Doğan Acarbay, Adnan Ölçen, Cahit Önel, Osman Coşgül yarışmaların en başarılı atletleri arasında yer almışlardı.

***

1948'de İstanbul'da düzenlenen 2. Doğu Akdeniz Oyunları'na Türkiye, Yunanistan ve İran katılmış, ülkemiz 14 birincilik, 10 ikincilik, 6 üçüncülükle takım halinde birinci olurken; Yunanistan, 8 birincilik, 11 ikincilik, 12 üçüncülük; İran 4 üçüncülük kazanmıştı.

Türk atletlerinin elinde bulunan Doğu Akdeniz Oyunları rekorları:

100 metre: Kemal Aksur, 10.9,

400 metre: Kemal Horulu, 50.9,

800 metre: Seydi Dinçtürk, 1.56.9,

Bin 500 metre: Cahit Önel, 4.04.0,

5 bin metre: Cahit Önel, 15.29.8,

Maraton: Şevki Koru, 2 saat 52 dk, 15 sn,

400 metre engelli: Kemal Horulu, 55.4,

3 bin metre engelli: Cahit Önel, 9.37,

3 adım atlama: Ruhi Sarıalp, 14.45 metre,

Çekiç atma: Toma Balcı, 43.75 metre,

4x100 metre bayrak: Türk Milli Takımı, 43.3,

4x400 metre bayrak : Türk Milli Takımı, 3.25.0,

Balkan bayrak: Türk Milli Takımı, 3.24.9...

***

İki kere düzenlenen "Doğu Akdeniz Birincilikleri yerini 1950'li yıllarda Akdeniz Oyunları'na terk etti. İlk Akdeniz Oyunları'nın isim babası ve kurucusu Mısır Milli Olimpiyat Komitesi Başkanı, özbeöz bir Türk olan Muhammet Tahir Paşa'dır.

1897 İstanbul doğumlu olan Muhammet Tahir Paşa ilk, orta ve lise eğitimini İstanbul'da, yükseköğrenimini de Berlin ve Lozan üniversitelerinde tamamladıktan sonra İsviçre'de siyasal bilgiler doktorasını vermişti.

Türkiye'de milli mücadele sonrası kurulan Atatürk Cumhuriyeti'nde saltanat mensuplarının yurt dışına çıkarılmaları nedeniyle Mısır Kralı olan öz dayısı Kral 1. Fuat'ın yanına giderek Mısır'a yerleşmişti. Dayısı 1. Fuat'ın ölümü ve dayızadesi Kral Faruk'un Mısır tahtına çıkışından sonra da uzun yıllar senatörlük yaparken Mısır Milli Olimpiyat Komitesi Başkanlığı ve Uluslararası Milli Olimpiyat Komitesi Mısır temsilciliğini de yürütmüştü.

Not: 1967 yılında Cenevre'de bir otomobilin çarpması sonucu ağır yaralanan, iyileşme umudunu kaybeden Paşa yakınlarına, "Beni İstanbul'a götürün, orada ölmek, doğduğum topraklara gömülmek istiyorum" demiş ve 29 Ocak 1970'te İstanbul Beyoğlu Hastanesi'nde, 73 yaşında hayata gözlerini yummuştu. İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı'nda ebedi istirahatgâhına defnedilen Muhammet Tahir Paşa, hâlâ TMOK yetkilileri tarafından her yıl düzenlenen kuruluş yıl dönümü kutlamalarında Türk olimpizminin ünlü isimlerinin yanı sıra kabrinde ziyaret edilmektedir.

***

Olimpiyat dünyasında büyük bir saygınlığı olan Muhammet Tahir Paşa'nın çabaları ile 1. Akdeniz Oyunları, 5 Ekim - 20 Ekim 1951 tarihinde İskenderiye kentinde Fransa, İtalya, İspanya, Lübnan, Malta, Mısır, Monako, Suriye, Türkiye, Yugoslavya ve Yunanistan'ın iştiraki ile düzenlendi. Her 4 yılda bir hâlâ yapılmakta olan oyunların birincisine Türkiye 34 sporcu, 13 idareci, 3 antrenör ve 2 hakemle katıldı.

Serbest güreşte 8 altın madalya kazandığımız oyunlarda, ev sahibi Mısır da halterde 7 altın madalya elde etti.

Türkiye, oyunlarda 10 altın (8 serbest güreş, 2 atletizm) 3 gümüş (atletizm), 7 bronz (atletizm) toplam 20 madalya ile 4. sırada yer aldı.

Madalya sıralamasında İtalya 28 altın, 22 gümüş, 12 bronz toplam 62 madalya ile birinci sırada yer alırken Fransa 26 altın, 13 gümüş, 5 bronz toplam 44 madalya ile ikinci, ev sahibi Mısır 20 altın, 26 gümüş, 19 bronz toplam 65 madalya ile üçüncü sırada yer aldı.

***

1951, İskenderiye 1. Akdeniz Oyunları'nda  kafilemiz şu isimlerden oluşmuştu:

İdareciler: Burhan Felek (TMOK Temsilcisi) Suat Erler; (CİO temsilcisi), Danyal Akbel (Bed. Terbiyesi Gn. Md.), Said Selahattin Cihanoğlu (Kafile Başkanı), Naili Moran (Atletizm Fed. Başkanı), Sadullah Çiftçioğlu (Güreş Fed. Başkanı), Faik Gökay (Spor Oyunları Federasyon Başkanı), Yaşar Doğu (Güreş Yöneticisi), Jerfi Fıratlı (Atletizm Yöneticisi), Nuri Boytorun (Güreş Antrenörü), Besim Aybars (Atletizm Antrenörü), Samim Göreç (Basketbol Antrenörü), Ahmet Yener (Güreş Hakemi), Turgut Atakol (Basketbol Hakemi), Dr. Ziya Yüceoğlu (Kafile Doktoru), İzzet Özgür (Mutemet), Vamık Gezen ve Ayfer Akbel (Özel Davetli)

Sporcular

Güreş serbest stil:

52 kilo: Hasan Gemici (altın)

57 kilo: Cemil Sarıbacak (altın),

62 kilo: Bayram Şit (altın),

67 kilo: Tevfik Yüce (altın)

73 kilo: Bekir Büke (altın),

79 kilo: İsmet Atlı (altın),

87 kilo: Bektaş Can (altın),

Ağır sıklet: Kemal Dişiçürük (Altın).

Not: Türkiye güreşe sadece serbest stilde katıldı, grekoromen stilde katılmış olsaydık en az 5 altın daha kazanabilirdik!

Atletizm:

Akın Altıok, üç adım atlama 14.15 metre (altın),

Ahmet Aytar, maraton., 3s.. 07.25 (altın),

Doğan Acarbay, 400 metre engelli, 55.1 (gümüş),

Cahit Önel, bin 500 metre, 3.56.9 (gümüş),

Halil Zıraman, cirit atma, 63.62 metre (gümüş),

Ekrem Koçak, 800 metre 1.54.7 (bronz),

Mustafa Özcan, 10 bin metre, 34.27.7 (bronz), 3 bin metre engelli, 9.44.9 (bronz),

Mustafa Batman, 110 metre engelli, 15.7 (bronz),

Nuri Turan, gülle atma, 14.61 metre (bronz), disk atma, 39.07 metre, (beşinci),

Avni Akgün, uzun atlama, 6.85 metre (bronz),

4x400 metre bayrak milli takım: (Emin Doybak, Doğan Acarbay, Cahit Önel, Ekrem Koçak (3.25.2) (bronz).

Toma Balcı, çekiç atma, 47.33 metre (dördüncü),

Mahir Aras, yüksek atlama, 1.75 metre (beşinci),

Muhittin Akın, sırıkla atlama, 2.70 metre (dördüncü)

Basketbol:

Ayhan Demir, Yüksel Alkan, Şevket Taşlıca, Sadi Gülçelik, Cemil Sevin, Bejat Diyarbakırlı, Sacit Seldüz, Erdoğan Partener, Yalçın Okaya, Yalçın Granit, M.Ali Yalım

Maçlar:

İspanya - Türkiye: 48-39,

İtalya - Türkiye: 38-36,

Yunanistan - Türkiye: 43-27,

Lübnan - Türkiye: 41-32,

Türkiye - Suriye: 56-32, 7 ülke arasında altıncı.

Kaynakça:

1-Bizde Atletizm ve Gelişmesi, Naili Moran, M.E.B., Bed. Ter. Gen. Md.lüğü Yayınları 1949, İstanbul.

2-Atletizmi Yaşatanlar, Yücel Seçkiner, Bed. Ter. Gen. Md.lüğü Yayınları, 1972, Ankara.

3-Türk Spor Tarihi Ansiklopedisi, Cem Atabeyoğlu, Fotospor gazetesi yayını, 1991,

4-Akdeniz Oyunları ve Türkiye, Cem Atabeyoğlu, T.M.O.K. yayınları, no:2., 2000, İstanbul,

5-Türk Basketbolunun 100 yıllık Tarihi, Mehmet Durupınar, Efes Pilsen Spor Kulübü yayını, 2006, İstanbul...