Balkan ve Akdeniz Oyunları'nda sembol olmuş atletlerimiz (1)

Büyük şampiyon Ekrem Koçak

(Doğum: 1932, Ankara, vefat: 12 Haziran 1993, 63 yaşında)

Yurt dışında başarı kazanmış atletimiz deyince uzun yıllar, 1936 Berlin Olimpiyatları'nda 3 adım atlamada 3. olan Ruhi Sarıalp aklımıza geldi. Ancak gölgede kalan Balkanlar ve Akdeniz Oyunları'nda, Avrupa şampiyonalarında da gün ışığına çıkarılmayı bekleyen, en az Türkiye'de olduğu kadar yurt dışında da tanınan atletlerimiz var. Bunların başında kuşkusuz ki  Balkan ve Akdeniz Oyunları'nda seyirciyi ayağa kaldıran, unutulmaz bir isim Ekrem Koçak gelir.

Senelerce Balkan rakiplerinin "korkulu rüyası" olan Ekrem Koçak, 1947 yılında 15 yaşında Devlet Demir Yolları'nda işe başladığı için Ankara Demirspor kulübünde atletizmle tanıştı. Daha sonra Fenerbahçe forması ile yarıştı. Spor yaşamı boyunca 4'ü gençlerde olmak üzere 24 Türkiye rekoru kıran Koçak, 1953 ile 1963 yılları arasında 1957 ve 1962 seneleri hariç toplam 11 yılda 9 defa Balkan Oyunları'na katılıp 4 defa 800 metre, bir defa 4x400 metre bayrakta toplam 5 Balkan şampiyonluğu kazanmış bir süper atletimizdi.

KATILDIĞI BALKAN OYUNLARI VE DERECELERİ:

12. Balkan Oyunları, Atina 1953, 800 metre: 1.53.9, birinci, bin 500 metre: 3.56.3 ikinci, 4x400 metre bayrak, 3.42.8, üçüncü (Ekrem Koçak, Fahir Özgüden, Cahit Önel, Doğan Acarbay)

13. Balkan Oyunları, Belgrad, 1954, 800 metre: 1.51.3, birinci, 4x400 metre bayrak, 3.24.4 üçüncü (Emin Doybak, Cahit Önel, Hakan Heper, Doğan Acarbay)

14. Balkan Oyunları, İstanbul, 1955, 800 metre 1.51.0, birinci, bin 500 m: 3.53.2, üçüncü, 4x400 metre bayrak, 3.19.2, birinci (Hakan Heper, Ekrem Koçak, Todor Yordanidis, Fahir Özgüden)

15. Balkan Oyunları, Belgrad, 1956. 800 metre: Terk, bin 500 metre: 3.52.4, yedinci.

16. Balkan Oyunları, Atina, 1957, Kıbrıs olayları nedeni ile Türkiye bu oyunlara katılmadı.

17. Balkan Oyunları, Sofya, 1958, 800 metre: 1.54.4, dördüncü, 4x400 metre bayrak, 3.21, beşinci.

18. Balkan Oyunları, Bükreş, 1959, 800 metre: 1.54.4, dördüncü, 4x400 metre bayrak, 3.18.7, dördüncü (Fahir Özgüden, Ekrem Koçak, Aydın Tunalı, Todori Yordanidis),

19. Balkan Oyunları, Atina 1960, 800 metre: 1.53.4, altıncı, bin 500 metre: 3.55.3, onuncu, 4x400 metre bayrak, 3.25.0 (Fahir Özgüden, Ekrem Koçak, Muharrem Dalkılıç, Ahmet Akba),11-17.09.

20. Balkan Oyunları, Belgrad 1961, 800 metre: 1.51.2, birinci, 1500 m: 3.55.3, 4x400 metre bayrak, 3.20.8 (Ferruh Uygur, Ekrem Koçak, Fahir Özgüden, Herkül Milas)

Not: Belgrad'daki 20. Balkan Oyunları Ekrem Koçak için bir yeniden doğuştu. 31 yaşındaki Ekrem'den bu yarışlarda pek derece beklenmiyordu. Kendisine eski ilginin gösterilmemesi Ekrem'de tam aksi tesir yaptı. Antrenmanda onu izleyen bir spor muhabirine şöyle dedi "Sevgili gazeteci dostum, yarın belki telefon hatları arızalı olabilir, gazetene haber veremezsin. Ben, yerinde olsa, şimdiden İstanbul'a telefon açar, 'Ekrem altın madalyayı kaptı' derim."

Ekrem, yarışta tabanca ile birlikte mermi gibi fırladı. 500 metre bütün yarışmacılar başa baş gittiler. Bitişe 250 metre kala Koçak öne fırladı, 100 metreden sonra hiç yarış kaybetmeyen Ekrem birinci gelirken, 5. Balkan şampiyonluğunu da kazanıyordu.

800 metrede dört, 4x400 metre bayrakta bir toplam 5 Başkan şampiyonluğu kazandı.

21. Balkan Oyunları 1962, Ankara: Yarışmadı.

22. Balkan Oyunları, 13-15 Eylül 1963, Sofya, 800 metre: 1.53.2, altıncı, 4x400 metre bayrak: 3.24.0 (Fahir Özgüden, Ekrem Koçak, Cahit Önel, Yüksel Koçak)

AKDENİZ OYUNLARI'NDA EKREM KOÇAK:

Akdeniz ülkelerinin sporcularını, dostluk ve kardeşlik havası içinde bir araya getirip, Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler arasındaki dostluk bağlarını kuvvetlendirmek amacıyla düzenlenen Akdeniz Oyunları'nın birincisi, 5-20 Ekim 1951 yılında Mısır'ın İskenderiye kentinde düzenlendi. Oyunlarda 10 ülkenin sporcuları 12 spor dalında yarıştılar. Türkiye bu oyunlara, güreş, atletizm ve basketbol dallarında 34 sporcu, 13 yönetici, 3 antrenör ve 2 hakemle katıldı.

Serbest güreşte 8 dalda güreşçilerimiz 8 altın madalya kazanırken, Ekrem Koçak 800 metrede ve 4x400 metre bayrak yarışlarında bronz madalya kazanıyordu. (Ekrem Koçak, Cahit Önel, Emin Doybak, Doğan Acarbay)

Not: Atletizmde diğer madalyalarımızı, 3 adım atlamada Akın Altıok, 14.15 metre ile altın; Ahmet Aytar, maratonda 3.07.25 ile altın; Doğan Acarbay 400 metre engellide 55.1 ile gümüş; Cahit Önel, bin 500 metrede 3.56.9 ile gümüş; Halil Zıraman cirit atmada 63.62 metre ile gümüş; Mustafa Özcan, 10 bin metre ve 3 bin metre engellide bronz; Mustafa Batman, 110 metre engellide bronz; Avni Akgün, uzun atlamada bronz; Nuri Turan gülle atmada bronz, atletizmde 2 altın, 3 gümüş, 7 bronz toplam 12 madalya ile oyunlarda alınan toplam 20 madalyanın 12'sinin atletizmden kazanılmasını sağladılar, diğer 8 altın madalya serbest güreşçilerimizden geldi.

***

2. Akdeniz Oyunları, 16-25 Temmuz 1955'te Barselona'da yapıldı. Bu oyunlarda Ekrem Koçak'ın 800 ve bin 500 metrelerdeki 2 altın madalyası Türk atletizmi için büyük bir zafer oldu. Koçak 800 metreyi 1.50, bin 500 metreyi 3.50.2 ile birinci bitirirken 2 dalda da Türkiye rekorlarını kırıyordu.

Ününe ün katan bu yarışları Ekrem Koçak şöyle anlatıyor, "1951'de İskenderiye'de yapılan Akdeniz Oyunları'nda genç ve tecrübesizdim. Favori Fransız atleti El- Mabrouk ile yarışırken, bir ara yarışın bitimine 300 metre kala yanımdan ok gibi fırladı ve bana dönüp 'ourus-voir' (Allah'a ısmarladık) deyip yarışı birinci bitirdi. Bu kelime uzun süre kulaklarımdan hiç silinmedi. 4 yıl hazırlandığım Akdeniz Oyunları'nda Barselona'da yine bir Fransızla kapıştım. Bin 500 metrede ünlü Fransız atleti Dijan'la bin 500 metrenin son 300 metresinde bu sefer ben Dijan'a 'ourus- voir'ı çekip o hızla finişe birinci olarak girdim. Yarışmalarda 800 metreyi de kazanarak zaferimi perçinledim"

Not: Barselona'da atletizmde diğer madalyalarımızı, Osman Coşgül 5 bin metrede 14.39 ile gümüş; Cahit Önel, bin 500 metrede 3.52.2 ile gümüş; Çetin Şahiner, yüksek atlamada 1.90 metre ile bronz; Haydar Erturan, maratonda 2.22.08 ile bronz toplamda aldığımız 14 madalyanın (8 altın 3 gümüş, 3 bronz ) altısını (2 altın, 2 gümüş, 2 bronz) atletizmden kazandırdılar. Diğer madalyalarımızın 6'sı güreşten, 1 gümüşü kürekte, tek çiftede 7.46.5'lik derecesi ile Tonguç Dursun'dan, 1 bronz da güreşten geldi.

***

21-23 Eylül 1963'te İtalya'nın Napoli kentinde düzenlenen 3. Akdeniz Oyunları'nda Ekrem Koçak 800 metre, 2. seride 1.53.3 ile dördüncü olurken bin 500 metrede elendi.

Not: Bu oyunlarda atletizmde tek madalyamızı Hüseyin Aktaş maratonda 3. olarak kazandırdı.

OLİMPİYATLAR'DA EKREM KOÇAK:

Ekrem Koçak Olimpiyatlar'a 2 defa katıldı 19.7-3.8.1952 Helsinki Olimpiyatları'nda 800 metrede yedinci seride 1.54.5'lik derecesi ile dördüncü, bin 500 metrede, altıncı seride 4.01.4'lük derecesi ile sekizinci olarak elendi.

25.8-11 .9,1960 Roma Olimpiyatları'nda 800 metrede, çeyrek final serisinde 1.52.5'lik derecesi ile 7. oldu.

Toplam kariyerinde, 4 defa 800 metre, bir defa 4x400 metre bayrak toplam 5 defa Balkan Şampiyonu, 3 defa Dünya Ordulararası Şampiyonu, (Dünya Ordulararası şampiyonalarında, 1952 Kopenhag'da 800 ve bin 500 metrede altın, 1953 Brüksel'de 800 ve bin 500 metrede altın, 1954 Hollanda'da bin 500 metrede altın, 1955 Atina'da 1500 metrede altın olmak üzere 6 Dünya şampiyonluğu kazandı) 2 defa Akdeniz Oyunları şampiyonluğu kazanan Ekrem Koçak gençler ve büyükler kategorilerinde 25 Türkiye rekorunun da sahibi olmuştu. 500'den fazla milli formayı giyen Ekrem Koçak, sporculuk hayatında 13 defa İstanbul, 8 defa Türkiye şampiyonu olmayı başardı.

EKREM KOÇAK'IN TÜRKİYE REKORLARI:

Gençler 3. kategori: 2 bin metre, 6.29.5, 1947, 5 bin metre: 17.55.9, 1947, 5 bin metre: 17.10.0, 1947,  bin metre, 2.48.5, 1948, 5 bin metre: 16.37.6,1948, Balkan bayrak, 3.38.0,1948 (Ekrem Koçak, Vural Yüver, Yalçın Okaya, Erdoğan Atalay)

Gençlerde toplam 6 Türkiye rekoru kırdı.

Büyükler Türkiye rekorları:

4 bin metre, 13.33,1948, bin 500 metre: 3.58.5, İzmir, 24.9.1950,

Bin metre: 2.28.8,1951, bin 500 metre: 3.56.7, Ankara, 20.05.1951,

800 metre: 1.54.4,3, Ankara, 3.6.1951,

500 metre: 1.04.6, 1952, 800 metre, 1.52.8, Ankara, 30.05.1952,

4x400 metre bayrak: 3.21.1 (Ekrem Koçak, Cahit Önel, Emin Doybak, Doğan Acarbay) 15.06.1952, İstanbul,

800 metre: 1.52.1, Ankara, 4.8.1953,

4x bin 500 metre Bayrak: 16.48.7, Ankara ,1953 (Nazım İçli, Mustafa Özcan, Cahit Önel, Ekrem Koçak),

4x 800 metre bayrak: 7.55.7,1953, (Abdullah Kökpınar, Mustafa Özcan, Cahit Önel, Ekrem Koçak), 4x1 mil (1609 metre) bayrak: 18.31.7, Ankara, 1953, (Cahit Önel, Ekrem Koçak, Yusuf Akkaya, Abdullah Kökpınar), 600 metre: 1.22, 1954,

800 metre: 1.51.3, Belgrad, 28.7.1954,

Bin 500 metre: 3.50.2, Barselona, 8.5.1955,

800 metre: 1.50.0 (Ekrem Koçak'ın Barselona Akdeniz Oyunları'nda kırdığı bu rekor, ancak 16 yıl sonra, 13.6.1971 tarihinde Mehmet Tümkan tarafından 1.48.6 ile Atina'da kırılabildi),

4x400 metre bayrak: 3.19.2, İstanbul 14.8.1955 (Hakan Heper, Ekrem Koçak, Todori Yordanidis, Fahir Özgüden),

4x400 metre Bayrak: 3.18.7, Bükreş, 21.9.1959 (Fahir Özgüden, Todori Yordanidis, Ekrem Koçak, Muharrem Dalkılıç),

4x400 metre bayrak: 3.18.7 (Todori Yordanidis, Erol Tümer, Fahir Özgüden, Ekrem Koçak)

Not: Bu rekor da ancak 11 yıl sonra, 16.10.1971 İzmir'de milli takım tarafından 3.16.5 ile kırılabildi (Melih Güneygil, Ali Erte, Ali Ergenç, Fikret Üstünsoy)

***

Ekrem Koçak, 800 metrede sporculuk hayatı boyunca en iyi derecesini, 27 Temmuz 1955'te Barselona'da yapılan 2. Akdeniz Oyunları'nda, 1.50.0 ile bin 500 metredeki en iyi derecesini, 24.Mayıs 1960'ta, Sofya'da 3.48.9 ile elde etti. (1960 Türkiye şeref listesinde 800 m.de 1.50.6 ile birinci sırada, 1500 m.de Muharrem Dalkılıç'ın arkasından 3.48.9 ile ikinci sırada yer aldı).

1963 yılında İsrail-Türkiye ve İspanya-Türkiye ikili yarışmalarında ve 1963 kulüplerarası Türkiye Birinciliği'nde Ankara Demirspor kulübü forması ile 400 metre koşup atletizme veda eden Ekrem Koçak aktif sporculuk hayatını bıraktıktan sonra 1969 yılında aşırı sigara içimine bağlı gelişen Buerger Hastalığı (el ve ayaklarda damar tıkanıklığı, uzvun beslenememesi sonucu yaralar açılması ve organda kangren gelişmesi ile karakterli bir damar hastalığı) nedeniyle Fenerbahçe kulübü tarafından tedavisi için Almanya'ya gönderildi ve tedavi ettirildi.

Ancak ilerleyen sürede bacağı kangren olup sağlığını tehdit eder bir durum alınca kendi isteği ile sol bacağı kesilen büyük şampiyon 12 Haziran 1993'te vefat etti.

***

1995 yılında adı Kadıköy Burhan Felek Spor Kompleksi içindeki atletizm sahasına verildi. Bu unutulmaz atleti bir de Neriman Tekil'in kaleminden dinleyelim:

"Pistten ilhamlar:

Senelerden beri rakibi olan Balkan ülkelerinin atletlerinin rüyalarına giren Ekrem Koçak, sanki "hodri meydan" dermiş gibi güler yüzle sahaya çıkar, müsabaka saatinde donuklaşarak kaşları çatılır, tabanca sesi ile başı alır, rakiplerini tespih tanesi gibi arkasına dizer, son metrelerde ise halkın sürekli alkışları arasında, sanki güneşin akşamüzeri azalmaya yüz tutan huzmeleri ile parlayan yorgun yüzü foto muhabirleri için de ayrı bir mevzu teşkil ederdi.

Ekrem, 1953, 54 ve 55 yıllarındaki üç Balkan şampiyonluğunu bu şekilde ve şu derecelerle kazanmıştı. (1.53.9-1.51.3-1.51) 1956 senesinde yine aynı taktikle yarışan Ekrem, 800 metrenin 500 metresini yine önde götürdükten sonra bir an duraklamış, insanın gözlerine inanamayacağı şekilde bütün adaleleri kasılıp kalmış ve gerisindeki bütün takipleri de onu bir an içinde geçivermişlerdi.

1958, 59 ve 60 senelerinde ise Ekrem 1.50.4-1.51 ve 1.50.6 gibi yine mükemmel dereceler elde etti fakat rakipleri bir anda fırlıyor ve aniden kanat çırpan kuşlar gibi onun yanından kaçıyor ve bu şekilde zafer tacı da hep uzaklarda kalıyordu. 1961'de 20. Balkan Oyunları'nın yapıldığı Belgrad'da, 800 metre 35 bin seyirci önünde başlamış ve son senelerde mutat olduğu veçhile, başı yine Romenler, Yugoslavlar, Yunanlılar ve Bulgarlar almışlardı. Koşarken bir küme teşkil eden atletler, yerdeki bir yün çilesi gibi yumuşak pist üzerinde sanki yuvarlanıp gidiyorlardı.

Ekrem, yarışın 600 metresi koşulduktan sonra sağına, soluna baktı, gözü ile önünde bulunan 6 rakibini saydı, yarışın bitimine 200 metre kala, bulunduğu 6. pozisyondan ileri doğru fırlayarak geniş ve rahat fuleleri ile mesafeyi yutmaya başladı. Ekrem'in bu çok çetin mücadelesi bittiği zaman 1.48.2 ile halen Balkan rekoruna sahip olan Romen Vamoş'u, 1.51.2'lik derecesi ile kıl farkıyla geçmekle kalmıyor, aynı zamanda tükendiğini ifade eden bazı idareci tiplerine de çok manidar bir cevap vermiş oluyordu!

Ekrem, iyi bir 800 metrecide şu 3 özelliğin bulunması gerektiğini iyi biliyordu.

1-Tempo, 2-Sürat, 3-Zeka.

Nitekim bunları, bu sene Belgrad'da harfiyen tatbik etmesini bildi. Mesafeyi yarış temposu ile götürerek dayanıklılığını gösterdi, koşu içinde rakiplerini ani olarak geçebilmek için süratini iyi ayarladı, nihayet  yapılacak atakları isabetle kestirebilmek için de zekasını kullandı ve Vamoş'un son 80 metrede yapmış olduğu atağa rağmen yarışı ona bırakmadı. Güzel dereceleri, her zamanki centilmen hareketleri ve tatlı dili ile hepimizin gönlünü bir defa daha fetheden Ekrem Koçak'ı 1.51.2'lik derecesi ve elde ettiği 4. Balkan şampiyonluğundan dolayı candan tebrik ederiz."

***

Biz Türk atletleri de 50 li, 60 yılların en iyi atletlerinden biri olan Ekrem Koçak'ı rahmetle anıyor, hatırası önünde hürmetle eğiliyoruz.

KAYNAKLAR:

1-1922-1954, Türkiye Şeref Listeleri ve Türkiye Rekorlarının tekamülü. Maarif Vekaleti, Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü, Atletizm Federasyonu Yayını, Ankara, 1955.

2-Vatan gazetesi, 22.9.1961 "Pistten İlhamlar: Ekrem Koçak" Neriman Tekil, köşe yazısı.

3-Atletin Sesi, Mayıs 1969, sayfa: 8-9,

4-Atletizmi Yaşatanlar Yücel Seçkiner, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 1972,

5-Kürsüdekiler, Anılar 1957-1984, Orhan Aydın, İstanbul 1984, sayfa:147.

6-Türk Spor Tarihi Ansiklopedisi, Cem Atabeyoğlu, Fotospor Yayınları, İstanbul,1991, sayfa:233-35,259-305.

7-Akdeniz Oyunları ve Türkiye, Cem Atabeyoğlu, TMOK Yayınları: 2, İstanbul, 2000, sayfa: 15-21,28-34,

8-Atletin sesi, sayı: 209,Temmuz 2008, sayfa:46

Resimaltı: 8. Balkan Kros Şampiyonasına katılan ülke atletleri Atatürk Anıtına çelenk koyarken Nisan 1963 - ortada Türkiye eşofmanı ile Ekrem Koçak. Bu şampiyonada ferdi sıralamada Muharrem Dalkılıç birinci gelirken, Şükrü Saban altıncı, Cahit Önel on altıncı, Ekrem Koçak 23. Olmuş, takım sıralamasında Türkiye, 14 puanla birinci olan Romanya'nın arkasından 41 puanla ikinci olmuştu.