Konu ile ilgili birinci yazımdan sonra çeşitli dostlarımdan övgüler ve ek bilgiler aldım. Sevgili okurlarım, şunu belirtmek isterim ki bu çalışma her branşta Türkiye rekorlarının evrimi (gelişmesi) çalışması değildir, sadece en uzun süre kırılamayan Türkiye rekorları ve sahipleri üzerine bir ön çalışmadır.
Yazılı belge istatistiki veriler kısıtlı ve yeterli olmadığından eksiklikler, tarihler ve sporcular olacaktır. Bu tip çalışmalar prototip; öncü çalışmalardır, bu bilgileri gelecek nesillere yazılı olarak aktarmak için birisi başlayacak, meraklı ve istekli arkadaşlar birer taş koyarak daha doğruya, daha ileriye taşıyacaklardır.
Erkeklerde maratonu çalışmaya dâhil etmeyi atlamışım, arkadaşım sevgili Federasyon eski Başkanı Mehmet Terzi bu konuyu bana nazik üslubu ile hatırlattı. Ünlü maratoncumuz İsmail Akçay, Fukuoka-Japonya'da 1968 yılında katılıp 2.13.43 ile Türkiye'nin maratonda en iyi derecesini yaparak 4. olduğu yarıştan sonra aynı yıl dünya maraton sıralamasında 6. sıraya yerleşti. Aynı yıl Meksika Olimpiyatları'nda maratonda 2.23.45 ile 4. olan Akçay 58 kilo ile başladığı yarışı 51 kilo ile bitirmişti. Aynı yıl Milliyet ve Cumhuriyet gazetelerince yapılan "yılın sporcusu" anketlerinde birinci seçilerek yılın sporcusu onurunu, 1963 yılında kazanan Muharrem Dalkılıç'tan sonra kazanan 2. atletimiz olmuştu.
Bu en iyi derece Mehmet Terzi tarafından 10.5.1987'de Londra maratonunda 2.10.25 ile 19 yıl sonra yenilendi. Terzi'nin bu derecesi devşirme atlet Kaan Kigen Özbilen tarafından 21.10.2018 yılında Amsterdam'da 2.06.24 ile tam 31 yıl sonra Türkiye rekoru olarak tescil edildi.
Not: Özbilen'in 2015, Amsterdam'daki 2.07.45 ve 2016, Seul'deki 2.06.10'luk dereceleri, bu tarihlerde henüz Türk tabiyetine geçmediğinden Türkiye rekoru olarak tescil edilmemiştir. Kaan Kigen Özbilen kendi rekorunu daha sonra 1.12.2019'da Valencia-İspanya'da 2.04.16 ile yenilemiştir. Bu derece günümüzde halen rekorumuz olarak geçerlidir.
İAAF; maraton parkurlarında eğim, yokuş ve diğer özellikleri göz önüne alarak maratonda rekor değil "en iyi derece" olarak değerlendirmiş, 2004 yılında maraton parkurlarının standartlarını saptamış ve bu kriterlere uyan parkurlarda koşulan dereceleri ulusal, Avrupa ve Dünya şampiyonalarında "maraton rekoru" olarak tescil etmeye başlamıştır. Türkiye şeref listelerinde rahmetli Osman Coşgül'ün 22.7.1956'da Belgrat'ta elde ettiği 2.19.54'lük derece 1973'e kadar en iyi derece olarak listelerde yer almış, ancak 1973 yılındaki Türkiye şeref listesinde kısa parkurda koşulduğu notuyla şeref listelerinden çıkarılmıştır. Yine ünlü maratoncumuz Veli Ballı'nın 14.11.1976'da Lahor-Pakistan'da elde ettiği 2.11.30'lık derece 1977 yılından itibaren Türkiye şeref listelerinde maratonda en iyi derece olarak kaydedilmiş ancak 2009 yılından sonra Sayın Nejat Kök tarafından hazırlanan şeref listesinde kısa parkurda koşulan derece listesine alınarak genel sıralamadan çıkarılmıştır. Veli Ballı bu konuyu hem Atletizm Federasyonu'na hem de yargıya taşımış olup konu takiptedir.
Yine Yusuf Söğütlü kardeşimin uyarısı ile düzelttim; 3 bin metre su engelinde rahmetli Cahit Önel'in 14.9.1962'de Belgrat'ta 8.47.2 ile kırdığı rekoru Yusuf Söğütlü 19.6.1976'da Celje-Yugoslavya'da 14 yıl sonra kırdı. Söğütlü'nün bu rekoru yine 14 yıl aradan sonra 5.8.1990'da İstanbul'da 8.42.82 ile Ahmet Çetinbaş tarafından yenilendi. Bundan 13 yıl sonra da Halil Akkaş 19.7.2003'te Bydgoszcz kentinde 8.33.68 ile rekoru kırıp 2007 yılına kadar geçen sürede 18 defa aralıklı olarak rekoru 8.18.43 kadar indirdi.
Güllede ise İbrahim Ateş Önuçar'ın 12.7.1942'de elde ettiği 15.20 metrelik rekor ancak 1964'te İstanbul'da Mustafa Maviengin tarafından 22 yıl sonra 15.31 ile kırılmıştır. Maviengin'in rekoru 21.6.197'de Mehmet Hüseyinoğlu tarafından İstanbul'da 15.55 ile yenilenmiştir. Tahsin Albayrak aynı yıl 12.10.1971'de İzmir'de gülleyi 16.12 metre atarak ilk 16 metreyi geçen Türk sporcusu olmuştur. Albayrak'ın rekoru Turan Kahraman tarafından İzmir'de 29.7.1978'de 16.13 metre ile kırılmış. Kahraman bu rekoru 10.2.1979'da ABD'nin Utah kentinde 15.63 metre ile yenilemiştir.
17 metreyi geçen ilk sporcumuz 11.6.1994'de 17.89 metre ile Yavuz Erkmen, 18 metreyi geçen sporcumuz 20.5.1995'te 18.55 metre ile Ekrem Ay olmuştur. Bu dalda halen Türkiye rekoru 5.6.2012'de elde ettiği 20.42 metrelik derecesi ile Hüseyin Atıcı'nındır.
Bu bilgilerin ışığında revize edilmiş "en uzun kırılamayan erkekler Türkiye rekorları" listesi ise şu şekildedir:
1.Mehmet Terzi (maraton) 31 yıl,
2-Sermet Timurlenk (800 metre) 26 yıl,
3-Aşkın Tuna (3 adım atlama) 24 yıl,
4-Alper Kasapoğlu (dekatlon) 24 yıl,
5-İbrahim Ateş Önuçar (gülle atma) 22 yıl,
6-Faik Önem (110 metre engelli) 20 yıl,
7-Ruhan İşim (sırıkla atlama) 20 yıl,
8-İsmail Akçay (maraton) 19 yıl,
9-Ekrem Özdamar (yüksek atlama) 18 yıl,
10-Gürkan Çevik (400 metre) 17 yıl,
11-Veysi Emre (disk atma) 17 yıl,
12-4x100 metre milli takım, 43.4 (Hakkı, Enver Göknil, Semih Türkdoğan, M. Ali Aybar)