En uzun kırılamayan Türkiye rekorları ve efsane atletlerimiz...

Her konuda olduğu gibi atletizmde de en büyük eksikliğimiz yazılı belge konusundaki tembelliğimiz, arşiv araştırması yapan araştırmacının karşılaştığı en büyük zorluk elde çok az yazılı belgenin bulunmasıdır.

Bu konuyu hazırlamaya başladığımda da atletizmde en eski yazılı belgelere bayanlarda 1927, erkeklerde 1922 yıllarına ait kayıtlara ulaşabildim. Mevcut belgelere göre en uzun süre kırılamayan Türkiye rekorlarının dökümü şöyle:

ERKEKLER:

100 metre: 10.5 Aydın Onur, Kahire, 1960, 10.5 Orhan Aydın, Eskişehir 1969 (9 yıl)

200 metre: 21.6 Taner Demir, Bükreş, 1969, 21.5 Murat Akman, İzmir, 1980 (11 yıl), 21.43, Şükrü Çaprazlı, Sarajevo 1981, 21.17 Reşat Oğuz, İst. 1995 (14 yıl)

400 metre: 51.6 Ömer Besim Koşalay, İst. 1928, 49.9 Melih Kotanca, Bükreş 1937, 47.6 Gürkan Çevik, Madrid, 1963, 48.09 Murat Akman, Sofya 1980(17 yıl)

(Not: Tanıdığım en yetenekli atletlerden biri Gürkan Çevik'ti. Çevik bu dereceyi 10-11 Ağustos 1963'te Madrid, İspanya'da yapılan İspanya-Türkiye ikili yarışmalarda elde etmişti. Çevik bu yarışmalarda 400 metrede Fahir Özgüden'in 1958'de 48.5 ile kırdığı Türkiye Rekorunu 47.6 ile yenilerken 200 metre rekorunu da 22.1 ile egale etmişti. Gürkan Çevik Deniz Harp Okulu öğrencisi idi. Teğmen olup Deniz Kuvvetleri'ne katılınca kıta hizmeti için gemiye tayin edildi. En formda zamanında bir atleti gemiye göndermek demek onu bitirmek demekti!.. Görev gereği antrenman yapma imkânı kalmamıştı ancak federasyon Başkanı Jerfi Fıratlı ve ilgililerin bütün girişimlerine rağmen gemiye tayin işlemi gerçekleşmedi. Büyük kıymet kaybedildi, daha sonra bir yolunu bulup ABD'ye gittiğini duyduk! Böylece bir büyük yeteneği de kayıplar hanesine yazdık!.. Kırdığı Türkiye rekoru ancak 17 yıl sonra yenilenebildi)

800 metre: 1.59.6, Ömer Besim Koşalay, İst. 1928, 1.58.4 Rıza Maksut İşman, Kahire 1940 (12 yıl) 1.50.0 Ekrem Koçak, Barcelona 1955, 1.48.6 Mehmet Tümkan, Atina 1971(16 yıl), 1.47.23 Sermet Timurlenk, Prag 1978, 1.46.92 Selahattin Çobanoğlu Heusden, 2004 (26 YIL)

(Not: Rahmetli Rıza Hocam, Türkiye'nin yetiştirdiği en iyi komple atletlerden biri idi. 500 metrede 1941'de 1.10.2 ile, 800 metrede 1940'da 1.58.4 ile, bin metrede 1941'de 2.41.8 ile, bin 500 metrede 1936'da 4.11.2 ile 1939'da 4.10.3 ile 1940'da 4.02.4 ile, 1 milde (1609 m) 4.39 ile 1946'da 4.29.1 ile, 3 bin metrede 1939'da 9.02 ile, 1940'da 8.53 ile, 5 bin metrede 1936'da 16.18 ile, yine 1936'da 16.01 ve 16.00 ile 1939'da 15.51 ile, 3 bin metre engellide 1939'da 9.59 ile, 1948'de 4x400 metre bayrak yarışında 3.29.2 ile 1948'de 3.23.4 ile 1947'de Balkan bayrakta 3.28 ile Türkiye rekorlarını kırmıştı. 1974 yılında Hürriyet gazetesinin düzenlediği geleneksel dedeler yarışmasında 1. oldu. 1975 ve 76 yıllarında ABD'de yapılan Dünya Masterler şampiyonalarında 3 bin metre ve 800 metrede birinci olurken 800 metrede Dünya rekorunun da sahibi oldu. İstanbul bölgesi antrenörü olarak uzun yıllar pek çok atlet yetiştirdi. Rahmetli Cahit Önel'in de antrenörü idi. Beni atletizme başlatan çalıştırıcı da Rıza Maksut Hocamdı. Emekli olduktan sonra İzmir'e yerleşti. Ölene kadar sporu hiç bırakmadı, teniste veteranlarda unutulmaz maçlara imzasını attı. Her gün bisikletine binerdi. 2004 yılında vefat etti. Bu büyük insanı rahmetle anıyor hatırası önünde hürmetle eğiliyorum.)

Bin 500 metre: Ömer Besim Koşalay, 4.16.0, İst, 1927, Galip Darılmaz, 4.15.8, İst.1936 (9 yıl)

3 bin metre engelli: 9.59.0 Rıza Maksut İşman, Atina, 1939, 9.43.8 Cahit Önel, Atina, 1947, 9.06.0 Cahit Önel Helsinki 1952, 8.51.2 Cahit Önel, Bükreş, 1961 (9 yıl)

5 bin metre: 14.02.2 Muharrem Dalkılıç, Helsinki, 1963, 13.59.0 Hikmet Şen, Stokholm, 1972 (9 yıl)

110 metre engelli: 14.7, Faik Önem, İstanbul, 1940,14.6 Çetin Şahiner, Ankara, 1960 (20 yıl) 14.5 Çetin Şahiner, Sofya, 1963, 14.5 Nurullah Candan, İzmir, 1975 (12 yıl)

400 metre engelli: 56.4, Faik Önem, İstanbul, 1940, 55.2, Kemal Horulu, Ankara, 1948 (8 yıl), 52.9 Fahir Özgüden, Sofya, 1958, 52.9 Cengiz Akıncı, Madrid, 1971 (13 yıl) 51.8 Mehmet Solmaz, İzmir 1981 (10 yıl)

Yüksek atlama: 1.86'5 metre Pulios Polat, İstanbul, 1937, 1.87'5 metre Mahir Aras, Viyana, 1950 (13 yıl ) 2.02 metre Çetin Şahiner, Sofya, 1958, 2.05 metre Nurullah Candan, Madrid 1971 (13 yıl ) 2.20 metre Ekrem Özdamar, Selanik 1978, 2.23 metre Işık Bayraktar, İzmir 1996 (18 yıl)

Sırıkla atlama: 4.01 metre, Muhittin Akın, Ankara, 1949, 4.02 metre Işıl Özışık, Ankara, 1960 (11 yıl), 4.97 metre Tayfun Akgün, Ankara, 1978, 4.98 metre Taner Açıkada, İzmir, 1985 (7 yıl),

Uzun atlama: 7.10 metre Muzaffer Baloğlu, İstanbul, 1939, 7.12 metre Yekta Sertel, Ankara, 1951 (12 yıl), 7.38 metre, Yalçın Ünsal, Kahire, 1960, 7.43 metre, Gürol Dinsel, Atina 1971 (11 yıl),

3 adım atlama: 15.07'5 metre, Ruhi Sarıalp, Ankara 1948, 15.15 metre Aşkın Tuna, Ankara, 1964, 16.01 metre Aşkın Tuna, İstanbul 1967, 16.12 metre, Murat Ayaydın, Dijon, 1991 (24 yıl)

(Not: Aşkın Tuna 1967 yılında İstanbul'da Uluslararası Cezmi Or yarışmalarında 16.01 metre ile kırdığı Türkiye rekoruna kadar 1964-67 yılları arasında aralıksız 11 defa rekoru yeniledi. Sporu bıraktıktan sonra 1986-88 yılları arasında Atletizm Federasyonu Başkanlığı yaptı. Oğlu Berk Tuna 25 Temmuz 2000'de 3 adım atlamada 16.15 metre atlayarak, 23 yıl önce babasının 16.01 ile kırdığı rekoru bir kere daha yenilemek suretiyle Tuna ailesinin 3 adım atlamadaki geleneğini 2.nesil olarak devam ettirme başarısını gösterdi.)

Gülle atma: 15.20 İbrahim Ateş, Ankara, 1942, 15.33 metre Mustafa Maviengin, İstanbul 1964 (22 yıl),

Disk atma: 46.67 metre Veysi Emre, İstanbul 1936, 47.03 metre Nuri Turan, Ankara 1955(17 yıl), 48.34 metre Nuri Turan, İstanbul 1958, 48.48 metre Mehmet Hüseyinoğlu, İstanbul, 1974 (16 yıl)

Çekiç atma: 34.86 metre Toma Balcı, Ankara 1940, 52.13 Toma Balcı, Atina 1951 (11 yıl)

(Not: Çekiç atmada Toma Balcı 11 yıl içinde Türkiye rekorunu aralıksız peş peşe 11 defa kırma başarısını göstermiştir.)

Cirit atma: 60.28 metre Halil  Zıraman, Ankara 1948,65.41 metre Halil Zıraman, İzmir 1950, 66.81 metre Bayram Kaya, Brüksel 1963 (13 yıl)

Dekatlon: 6038 puan, Fahir Özgüden, Ankara 1956, 6228 puan, Nurullah Candan Atina 1968 (12 yıl), 6954 puan Nurullah Candan, Cezayir 1975, 7027 puan Alper Kasapoğlu, Ankara 1989(14 yıl),

4x100 metre bayrak: 43.4 (Hakkı, Enver Göknil, Semih Türkdoğan, M.Ali Aybar) Atina 1931, 43.3 (Reşat Öztaş, Kemal Aksur, Haluk Roman, Erdal Barkay) İstanbul 1948 (17 yıl), 41.3 (Mehmet Çetinel, Taner Demir, Ertuğrul Oğulbulan, Orhan Aydın) İstanbul 1968, 41.42 (elektronik) Nadir Atalay, Murat Akman, Güner Güngör, Şükrü Çaprazlı) Bükreş 1982 (14 yıl)

4x400 metre bayrak: 3.18.7 (Todori Yordanidis, Erol Tümer, Fahir Özgüden, Ekrem Koçak) Sofya 1960, 3.16.5 (Melih Güneygil, Ali Erte, Ali Ergenç, Fikret Üstünsoy, İzmir 1971, 3.16.5 (Şükrü Çaprazlı, Sermet Timurlenk, Güner Güngör, Mehmet Solmaz) Sarajevo 1981 (10 yıl)....

*** Tablo*****
Türk atletizminin en uzun süreli rekorlar listesinde, bayanların hiç tartışmasız taçsız kraliçesi Aycan Önel'dir. Kendisine nice sağlıklı ömürler diliyorum. Erkeklerde ise 800 ve bin 500 metrenin efsane ismi Sermet Timurlenk ilk sırayı alırken genç isim Alper Kasapoğlu ve yine Türk atletizminin bir diğer efsane ismi Aşkın Tuna 2. ve 3.sırada yer alıyorlar. Aramızda olmayan büyüklerimize rahmet dilerken, bu listelerde ismi bulunan yaşayan bayan ve erkek büyüklerimize ve arkadaşlarımıza sağlık ve mutluluk dolu günler diliyorum.

ERKEKLER TOP TEN:

1-Sermet Timurlenk, 800 metre (26 yıl)

2-Aşkın Tuna, 3 adım atlama (24 yıl)

3-Alper Kasapoğlu, dekatlon, 7757 puan (24 yıl)

4-İbrahim Ateş, gülle atma (22 yıl)

5-Faik Önem, 110 metre engelli (20 yıl)

6-Ruhan İşim, sırıkla atlama, 5.70 metre (20 yıl)

7-Mesut Yavaş, uzun atlama, 8.08 metre, (20 yıl)

8-Ekrem Özdamar, yüksek atlama, 2.20 metre (18 yıl)

9-Veysi Emre, disk atma (17 yıl)

10-Gürkan Çevik, 400 metre, 47.6 (17 yıl).    

BAYANLAR TOP TEN:

1-Aycan Önel, gülle atma, 12.28 metre, 1956 (27 yıl )

2-Oksana Mert, disk atma 64.25 metre 1999 (21 yıl)

3-Aynur Taşdemir, cirit atma, 42.96 metre, 1966 (20 yıl)

4-Anzhela Kinet, heptatlon, 6076 puan, 2000 (20 yıl)

5-Aycan Önel, uzun atlama, 5.34 metre,1957 (19 yıl)

6-Nora Güner, 100 metre, 11.25, 2001 (19 yıl)

7-Nora Güner, 200 metre, 22.71, 2002 (18 yıl)

8-Elvan Abeylegesse, 3 bin metre, 8.31.94, 2002 (18 yıl)

9-4x100 metre bayrak (Selma Atem, Hale Taylan, Jale Taylan, Sara Fahamet) 1.01.1 1941, İstanbul (17 yıl)

10-Aycan Önel, 200 metre, 26.0, 1959 (17 yıl)

11-Aycan Önel, disk atma, 39.20 m, 1977 (16 yıl)