ÖLÜMÜNÜN 75. YILINDA ATLET OLARAK YARATILMIŞ BÜYÜK BİR YETENEK: CEZMİ OR

Toprağın üstü bilir, rüzgâra benzerdi, sorun

Bir kasırga idi koşarken, şerefiydi sporun

Fırlayıp ok gibi yüz metrede aşmış ölümü

Unutulmaz adı, kalplerde yaşar CEZMİ OR'un

(Doğumu:1921,vefat: 13 Aralık 1945, tifo hastalığından, 24 yaşında)

Yaşam öyküsü:

1921 yılında İstanbul'da doğdu, babası eczacı Ekrem İdris Or'dur. Atletizme 1939 yılında Galatasaray Lisesi'nde başladı. 1938 yılında 4. kategori (yıldızlar) 50 metrede 6.1 ve 1939 yılında 3. Kategoride (gençler) 6.0 ile yıldızlar ve gençler Türkiye rekorlarını kırdı.

1940'ta yaş olarak hâlâ gençler kategorisinde iken kendi isteği ile bir üst kategori olan büyüklerde yarışmaya başladı. Altın çivili yarışmalarında 100 metrede birinci olurken aynı yıl Mısır, Yunan ve Türk atletlerinin katılımı ile Kahire'de yapılan milletlerarası yarışmalarda ilk olarak Ay Yıldızlı formayı giydi.

1942 yılında Semih Türkdoğan'ın 1935'te elde ettiği 10.6'lık Türkiye 100 metre rekorunu ve 1943 yılında 22.5 ile Raif Emengen'in 1935 yılında elde ettiği 22.5'lik Türkiye rekorunu egale etti.

1944 yılında, sporda en büyük başarılarını elde ettiği İETT'de işe başladı.

Not: Cumhuriyetin kurulması ile yabancı şirketlere ait olan kurumların kamulaştırılmasına bağlı olarak İstanbul elektrik, tramvay ve tünel işletmelerinin imtiyazını elinde bulunduran İstanbul Tramvay Şirketi, 1 Mart 1939'da hükümete devredildi ve 16 Haziran 1939'da 3645 sayılı özel kanunla İstanbul Belediyesi'ne devredilen şirket, İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel İşletmeleri Genel Müdürlüğü adıyla (İETT) kuruldu.

***

Or'un ilk görevi İstatistik ve Tarifeler Dairesi'nde muvakkat (geçici) memurluk oldu. Daha sonra spordaki başarıları göz önüne alınarak spor teşkilatı muvakkat (geçici) memurluğuna tayin edildi ve İETT'nin sporla ilgili yazışmalarını yürütmeye başladı.

1945 yılında elde ettiği sportif başarılar nedeniyle İETT Genel Müdürlüğü tarafından yevmiyesine 50 kuruş zam yapıldı.

30 Eylül 1945'te İstanbul'da Amerikan ve Yunan atletlerinin katılımı ile yapılan uluslararası atletizm yarışmalarında birinci gelirken 22.4 ile Türkiye 200 metre rekorunu kırdı. Aynı yarışta ikinciliği Yunanlı Kostavaros alırken Bursalı Ali Dikencik de üçüncü oldu.

Yine aynı yıl Cezmi Or 4x200 metre bayrak yarışında 1.33.3 ile Türkiye rekorunu kıran milli takımda yer aldı. (Sezai Aytan, Cezmi Or, Kemal Aksur, Alaattin Güneş)

***

En başarılı yılları 2. Dünya Savaşı sıralarına rastladığından milletlerarası yarışmalarda kendini ispatlama imkânı bulamadı. Yakalandığı tifo hastalığı sonucu 13 Aralık 1945'te, İstanbul Alman Hastanesi'nde hayata veda etti.

Cezmi Or, atlet olarak yaratılmış  büyük bir yetenekti. Ömrü vefa etmiş olsaydı, Türk atletizmine çok kıymetli rekorlar hediye edebilirdi.

SAHİP OLDUĞU TÜRKİYE REKORLARI ve TÜRKİYE BİRİNCİLİKLERİ:

100 metre 10.6, İstanbul, 28.8.1942,

200 metre 22.5, İstanbul, 23.8.1942 (aynı yıl içinde 3 ayrı yarışta üç defa 22.5 koşma başarısı gösterdi),

200 metre 22.4, İstanbul, 30.9.1945,

4x200 metre 1.33.3, Milli Takım, İstanbul, 1945; Sezai Aytan, Cezmi Or, Kemal Aksur, Alaattin Güneş,

4. küme (yıldızlar) 50 metre 6.1, İstanbul, 1938,

3. kategori (gençler) 50 metre 6.0, İstanbul, 1939,

100 metre 11.3, İstanbul, 1939

TÜRKİYE ŞAMPİYONLUKLARI:

100 metre 11.0, 28.8.1942,

100 metre 11.0, 21.8.1943,

100 metre 10.8, 1944,

100 metre 11.0, 1945,

200 metre 22.9, 29.8.1942,

200 metre 22.5, 22.8.1943,

200 metre 22.6, 1945.

***

Adına 1946 yılından itibaren Tekil kardeşlerin öncülüğünde, (önce Fürüzan, sonra Neriman Tekil'in sahiplenmesi ile) günümüze kadar gelen Cezmi Or yarışmaları düzenlenmeye başladı. Bu yarışmalarda, 100 metre yarışı, Cezmi Or'un son defa koştuğu 4. kulvarda defne dallarından yapılan 100 metre boyundaki bir çelenkle kapatılarak koşulur.

Not: Benim için de Cezmi Or yarışmalarının özel bir anısı var. 6-7 Ağustos 1966 yılında, İstanbul Heybeliada Deniz Harp Okulu sahasında düzenlenen 21. Cezmi Or Uluslararası Yarışmaları ile birlikte yapılan Türkiye Gençler ve Yıldızlar Türkiye birinciliklerinde gençler 110 metre engelli yarışında 15.3 ile birinci olurken 'Türkiye Gençler Rekoru'nu da yenilemiştim.

***

Bu büyük atleti 75. ölüm yıl dönümünde hürmetle anıyorum...