Örnek bir insan ve spor adamı: Rıza Maksut İşman (2)

Sporculuk hayatı boyunca değişik mesafelerde 27 Türkiye rekoruna imza atan Rıza Maksut Hoca, katıldığı yarışlarda 101 birincilik, 9 ikincilik, 2 üçüncülük elde etti. Gençliğinde, yakışıklığı ile kadınları peşinde koşturan Rıza Maksut'un tek evliliği bir yıl sürmüş. Bu konuda konuşmak ve isim vermek istemeyen Rıza Hoca, "Farklı uçlardaydık. Bir kızımız oldu, adını İncila koyduk, onun yetişmesine engel olacak şeyler yaşanınca yollarımızı ayırdık. Kızım, St. Benoit Okuluna gitti. Daha sonra Fransız Filolojisini bitirdi ve Amerika'ya gitti. Ben yıllardır olduğu gibi yine yalnızım" duygularını benle paylaşmıştı.

TÜRKİYE REKORLARI

500m: 1.10.2, 1941,

800m: 1.58.4 20.04., Kahire, 1942,

1000m: 2.41.8, 1941,

1500m: 4.11.2, İstanbul, 1936,

4.10.3,10. Balkan Oyunları, Atina, 1939,

4.07,3.9., İstanbul, 1939,

4.02.4, Kahire, 1940,

1 mil (1609 m): 4.39, 1940, 4.34.3, 1940, 4.29.1, 1946,

3000m: 9.02, 1939, 8.53, 1940,

5000 m: 16.18.6, İstanbul, 1936,

16.01.28, Bursa, 1936,

16.00.2, Atina, 1936,

15.51, İstanbul, 1939,

10.000m: 33.04.8, İstanbul, 1938, 33.03.1, 1939,

3000m engelli: 9.59, 1939,

4x400m bayrak: 3.29.2, 1948, 3.23.4 (Seydi Dinçtürk, Rıza Maksut İşman, Cahit Önel, Kemal Horulu)

İstanbul,1948 (Seydi Dinçtürk, Rıza Maksut İşman, Doğan Acarbay, Kemal Horulu)

4x1500m bayrak: 18.05, 1941(Raif, Velidemir, Eşref, Rıza Maksut),

17.52, 1942 (Ruza Maksut İşman, Osman Çiftçi,Zurref Aşınmaz, Edip Özbayer),

17.41.7, 1945 (Necati Arı, Rıza Maksut İşman, Osman Coşgül, Eşref Aydın)

4x1 mil (1609 m): 19.26.9, 1942 (Rıza M. İşman, İsmail Kocaören, Edip Özbayer, Eşref Aydın), 19.11.8 (Rıza M. İşman, Eşref Aydın, Necati Arı, Ali Polat)

Balkan Bayrak (800,400,200,100): 3.28 (Cahit Önel, Rıza M. İşman, Erol, Erdoğan Arıca)

TÜRKİYE ŞAMPİYONLUKLARI (4 ayrı dalda 12 defa):

800m: 1940-41(2)

1500m: 1939, 40, 41, 42, 43, 46, 47(7),

5000m: 1935-39(2),

10.000m: 1935(1)

Farklı dallarda 27 Türkiye rekorunun sahibi.

CAHİT ÖNEL'İN YERİ BAŞKAYDI

1940 Güneş Kulübü'nden FB transfer olan Rıza Maksut, daha sonra GS forması ile yarıştı. 1950'de aktif sporculuk hayatını noktalayan ancak spordan hiç kopmayan Rıza Hoca, antrenörlük hayatında Cahit Önel, Turhan Göker, Emin Doybak gibi ünlü atletlerin yanında ben de dahil olmak üzere milli takıma çok sayıda rekortmen yetiştirdi.

Ama onun kalbinde Cahit Önel'in yeri başka idi. 1938'de Ömer Besim Koşalay'a ait 4.11.1 olan Türkiye rekorunu 4.10.03 ile kıran İşman'ı, öğrencisi Cahit Önel 1948'de 3.59.4 ile geçti. Önel'in bu derecesi ile 1948 dünya sıralamasında dokuzuncu sırada yer aldığını belirten İşman, "Cahit'i çok genç yaşta kaybettik. 1969'da geçirdiği dalak ameliyatından sonra çok günler geçirdi. Aralık 1970'de ölümünden bir hafta önce GS'nin onun için hazırladığı jübilesinde hala koşmaya çalışıyordu. 11 Eylül'de jübilesi yapılan ilk atlet olan Cahit, 17 Eylül 1970'de karaciğer yetmezliğinden vefat etti. 1968 Meksika Olimpiyatları'ndan sonra geçirdiği sarılık onu çok yormuştu. Doktorlarının 3 ay kesin istirahat önerisine rağmen 3 hafta sonra antrenmanlara başlamıştı, 44 yaşında vefat etti, hala onun için çok üzülürüm" demişti.

'EVİNİ SATIP YOL PARASI YAPTI'

60'lı yıllarda kondisyon çalışmalarına aralık vermeden devam eden ve formunun koruyan Rıza Hoca, 1974 yılında Hürriyet gazetesinin düzenlediği ilk dedeler yarışında şampiyon oldu. Master sporcu olarak hedefini büyüten Rıza Hoca, masterlar dünya şampiyona ve yarışlarında da 4 dünya rekorunun sahibi idi. Evini satarak kendi parası ile gittiği 1975 Toronto Dünya Masterlar Şampiyonası'nda 3000 metrede dünya 2.cisi, 800m'de dünya şampiyonu olmuştu.

Rıza Maksut İşman'ın masterlarda ki başarılarını, ünlü spor yorumcusu Orhan Ayhan anılar kitabında şöyle anlatıyor (4):

"Evini satıp yol parası yapan 63 yaşındaki Rıza maksut, 33 ülkeden gelen 1702 master sporcunun katıldığı Toronto, Kanada'da düzenlenen Dünya Veteranlar (Ustalar) Atletizm Şampiyonası'nda önce 3000, sonra 800m koştu. 3000m yarışında eski dünya şampiyonlarından Amerikalı William Andberg'le kapıştı. Tüm seyircilerin heyecandan ayağa kalkıp izlediği yarışta Rıza Hoca, 10.51.8 ile Andberg'in arkasından ikinci oldu ve umutlarını 800m yarışına taşıdı. Yarışın başında grubun önüne geçen ve 400m'yi birinci durumda geçen İşman, son metrelerde yaptığı atakla yarışı 2.23.9 ile İsveç ve İngiliz atleti geçip dünya şampiyonluğuna uzandı. Rıza Hoca, kendisini 3000'de geçen ve bu yarışta 4.cü gelen Amerikalı dünya Şampiyonu William Andberg'ten de rövanşı alıyordu."

Rıza Maksut İşman'ın Toroto'daki başarıları Amerika'da büyük ilgi uyandırmıştı. Şampiyon atletimiz özel pasaport verilerek davet edildiği Amerika'da çeşitli şehirlerde katıldığı ustalar yarışmalarında 20 birincilik alırken, 7 dünya rekoru ve 3 Amerika Şampiyonluğu kazandı. 1977 yılında İsveç'in Göteborg kentinde hem 800 hem 1500 metrelerde birinci olurken, dünya rekorlarına da sahip oluyordu.

MEKTUPLARIMIZ

Ben Bursa'da, Rıza hocam İzmir'de yaşarken mektuplaşma ve haberleşmeye devam ettik. 24.12.1995 tarihinde bana gönderdiği fotoğrafın arkasına yazdığı notta şöyle diyor:

"Sayın Murat Kaçar, bu resim, 1944 de Ankara 19 Mayıs Stadyumu'nda, 1500 metrenin sonunda çekilmiş olup, bugün bana spor ve idmanlarla fiziksel tekamülün başarısını ifade ediyor. Elbette bu adalelere enerji yetiştiren kalp ve kalp kasları da kuvvetlenir ve kalp hacmi de büyür, amma bu çalışmanın çocuklukta başlaması şartıyla. Murat, 1996'da hepimize mutluluklar dilerim. 24.12.1995, İzmir. 

Rıza Maksut İşman, 1999 yılında gönderdiği resminin arkasına ise şu notu düşmüştü: "Sn. Doktor Murat Kaçar'ın maaile, 2000 yılında sıhhatli ve mutlu olmalarını dilerim. 28.12.1999, İzmir.

'BEN TÜRKİYE'NİN İLK KONDİSYONERİYİM'

Rıza maksut İşman, 10.1.2000 tarihli Hürriyet gazetesinde yayınlanan röportajında (4):

"Amerika'daki başarılarım üzerine Amerikalılar, "gel bizimle çalış" teklifinde bulundu. Ben yaş 85 artık geç kaldım diye düşünüyorum, ama benim sağım, solum belli olmaz, bir bakarsın gider yarışırım. Eşfak Aykaç'ın teknik direktörlük yaptığı 1967-68 sezonunda GS'nin kondisyoneri idim. Futbolcular, o yıllarda haftada iki gün çalışırdı. Futbolcuları tribüne çıkarıp merdiven çalışmayı yapmayı ilk ben uyguladım. Haftada bir gün halter çalışması yaptırarak daha güçlü olmaları gerektiğine onları inandırdım. Kros çalışması ile aerobik kapasiteleri artınca başlangıçtaki şikayetler kalktı. Ben Türkiye'nin ilk kondisyoneriyim."

ATLETİZMDEKİ SORUNLARA ÖNERİLER SUNDU

Türkiye'de atletizmin gerilemesine çok üzüldüğünü söyleyen Rıza Maksut Hoca, büyük bir sistem sorunu yaşandığını söyleyip, yöneticilere şu önerilerde bulundu:

"Bugün atletizmin sorunu, sistemsiz oluşu. Organizasyon yok, program yok. Futbol kendini nasıl kurtardı, çünkü bu sorunları çözdü. Beni dinleseler 20 yılda her şey düzelir. Öncelikle 15 yaşa kadar her yaş için ayrı kategori getirilmeli (Bu söyledikleri son 5 yıla hayata geçirildi. U16, U18, U20, U23 yaş grupları oluşturuldu), Çocuk küçük yaşlarda birbirinden farklıdır. 10 yaşındaki çocukla 11 yaşın, 13 yaştaki çocukla 14 yaşındaki çocuğun becerileri aynı değildir ve ayrı değerlendirilmelidir. Ayrıca her yaş grubunun birincisi saptanmalı ve her 15 günde bir çocuklar kendi yaş gruplarında yarıştırılmalıdır. Atletleri beden eğitimi öğretmenleri ile beraber eski şampiyonlar da yetiştirmelidir."

CENAZESİNE 15 KİŞİ KATILDI

Rahatsızlandığı 88 yaşına kadar bir delikanlı gibi günde 2-3 saat çalışan ve gerek atletizmde gerek teniste yeni sporcular yetiştirmeye zaman ayıran bir insandı büyük usta. 2003 yılında İzmir, Bornova'da yalnız yaşadığı evinde bir beyin kanaması geçirdi ve sağlığını merak eden bir öğrencisi tarafından 2 gün sonra bulunup hastaneye kaldırıldı. Sağlam vücudu ve iradesi ile tekrar kavuşmayı başardı. Ancak tıbbi müdahalelerde gecikildiği için sol tarafındaki felç kaldı. 91 yaşında, kaldığı huzur evinde 31 Aralık 2004'de hayata veda etti. Cenazesi 15 kişi tarafından kaldırıldı. Son yolculuğuna törensiz uğurlandı, cenazesinde ne GS kulübünden ne Atletizm Federasyonu'ndan ne de Beden Terbiyesi'nden ve Spor Teşkilatı'ndan kimse yoktu.

'ATLETİZMİN ANIT İSMİ'

Sevgili Hıncal Uluç, 9.1.2005 tarihli Sabah gazetesinde bu büyük atleti şu satırlarla uğurladı (5):

"Acı bir atletizm notu: Rıza Maksut İşman. Atletizm tarihinin anıt isimlerinden, 1948 Londra Olimpiyatları'nda 800, 1500 koşan adam. Atletizmi bırakınca hoca oldu, yüzlerce atlet yetiştirdi. Kaza geçirmiş, yürüyemez olmuş, yatalak, bakıma muhtaç. Kendisine, "Geçmiş olsun hocam, sporcu kere sporcusun, bunu da atlatırsın. Hem yeni nesil gençler seni babacan öğretmen-antrenörlüğünle tanımalı" diye seslenmek istediğim, olimpiyatlarda yeniden hatırladığım ölümsüz spor adamı. 91 yaşında hayata veda etti. Selam olsun sana, Türkiye'nin gelmiş, geçmiş en büyük spor adamlarından Rıza Maksut Hocam"

HAKKINI HELAL ET BÜYÜK ATLET

22 Kasım 2015 de Galatasaraylı Eski Sporcular Derneği tarafından düzenlenen geleneksel kır koşularının 4.cüsü, milli atlet Rıza Maksut İşman anısına düzenlendi. Validebağ Korusu Parkı'nda 3 tur üzerinden yapılan yarışta ,100'den fazla her yaştan sporcu 6 km'lik parkuru koştu. Erkeklerde Murat Güneş, bayanlarda Elen Aydınlar'ın birinci olduğu yarışta derece alanlara mükafatları kızı İncila İşman tarafından verildi (6). Türk atletizmi sana hem sporcu hem çalıştırıcı olarak elde ettiğin başarılar ve yetiştirdiğin sporcular için minnettardır. Hepsi adına ellerinden öpüyorum. Hepimize hakkını helal et büyük atlet...

KAYNAKLAR

1: Atletin Sesi gazetesi, Aralık 1962, sayı 5, sayfa: 3,

2: 10.1.2000, Hürriyet gazetesi, röportaj

3: Füruzan Tekil, Nisan 1939, Akşam gazetesi.

4: Anılar (1957-1984) Orhan Aydın, 2. Baskı, 1984, sayfa: 121.

5: Hıncal Uluç, 9.1.2005 Sabah gazetesi.

6: Bu haber, 22 Kasım 2015, pazar, GS TV de saat: 20.18 de yayınlandı.

7: Atletin Sesi, Mart 1966, sayı: 44, sayfa: 4-5, 16-17, Bülent Ulukut,

8: Türk Spor Tarihi Ansiklopedisi, Fotospor Yayınları 1991, sayfa: 410.