Üç büyük kulübün futbol dışında ezeli rekabet yaşadığı atletizm şölenleri

İSTANBUL KULÜPLERARASI ATLETİZM ŞAMPİYONASI (1929-1988)

Bu araştırma, yazı başlığı koymakta zorlandığım nadir araştırma yazılarından birisidir. Zira İstanbul Kulüplerarası Atletizm Şampiyonası ya da diğer adıyla İstanbul Puanlı Atletizm Birinciliği'nde 3 kilit kelime var: 1-İstanbul, 2-Atletizm, 3-Üç büyük kulüp (Galatasaray, Fenerbahçe ve Beşiktaş).

Bu araştırma yazısı bu nedenlerle;

1-İstanbul kent tarihinde spor arşivi yönünden,

2- Türk atletizm tarihinde en önemli ve en uzun süreli kent atletizm yarışması olması nedeniyle,

3-Üç büyük kulübün tarihleri yazılırken profesyonel futbol dışında, sürekliliği olup da büyük rekabetin kıyasıya yaşandığı tek amatör spor dalı olması nedeniyle önem taşımaktadır.

***

Bu yarışmalar 1929-1988 yılları arasında yapılmıştır. 60 yıllık süreç içinde 48 kere düzenlenen şampiyona, 1931, 1933, 1934 ve 1936, 1937, 1942, 1943, 1975, 1976, 1977, 1980 ve 1982 yıllarında çeşitli nedenlerle 12 kere yapılamamıştır.

1931-1943 yılları arasında ekonomik bunalım ve İkinci Dünya Savaşı nedenleri ile 1975-82 yılları arasında da kulüplerin teşkilatla ilgili sorunları, 6-7 Eylül hadiseleri, sıkıyönetim gibi nedenlerle yapılamayan şampiyonalarda Fenerbahçe 24 kez şampiyon olurken, 1953-62 yılları arasında atletizmde çöküş yaşayan, 1954-57 yılları arasında sadece bir atlet, Cahit Önel'le temsil edilen, 1957-61 yılları arasında atletizm şubesi kapanan Galatasaray, 16 kez şampiyon oldu. İlk 2 şampiyonanın birincisi Beşiktaş, 1950'li yıllarda Galatasaray'ın atletizmde kaybolduğu dönemlerde 2 şampiyonluk daha alıp toplamda 4 şampiyonluğa ulaştı. 1933 yılında Galatasaray'daki çatlama nedeniyle bu kulüpten ayrılan idareci ve sporcuların katılımı ile kurulan ve 1938 yılında futbolda İstanbul ve Türkiye şampiyonluklarına ulaşan Ateş Güneş kulübü, atletizmde aynı yılda İstanbul şampiyonu olmayı başardı.

1941 yılında kurulan ve 1960 yılların başına kadar boksta, 1970 yıllarda da voleybolda şampiyonluklar kazanan İETT Spor, 1945 yılında atletizmde İstanbul şampiyonu olma başarısını gösterdi. İTÜ Spor Kulübü de 1979 yılında bir İstanbul şampiyonluğu kazandı. 1955 yılındaki 6-7 Eylül olaylarından sonra İstanbul Rumlarının büyük oranda göç etmeleri nedeniyle o döneme kadar İstanbul'un spor yaşamında büyük başarılara imza atmış Beyoğluspor, Kurtuluş gibi azınlık spor kulüpleri ortadan kayboldu.

1960'lı yıllara kadar tribünde seyircisi olan ve büyük ilgi gören İstanbul Kulüplerarası Atletizm Şampiyonaları, giderek bu ilgiyi kaybetti.

1987 yılında birkaç kademeden oluşan, Türkiye Atletizm Ligi'nin başlaması ile 1988 yılında son kez düzenlendi.

***

İstanbul Atletizm Kulüplerarası Şampiyonalarının tarihçesi:

(İlk rakam şampiyonanın yılını, birinci isim o yılın şampiyonunu, ikinci isim ikinci olan kulübü, son ifadeler ise yarışma tarihini ve yarışmanın yapıldığı stadı belirtir.)

1929, Beşiktaş, Fenerbahçe, 11 Ekim, Fenerbahçe Stadı,

1930, Beşiktaş, Fenerbahçe, Fenerbahçe Stadı,

1931 yapılmadı,

1932, Beşiktaş, Galatasaray, 22-23 Temmuz, Fenerbahçe Stadı,

1933 ve 1934 yapılmadı,

1935, Galatasaray, Beşiktaş, 13-14 Temmuz, Taksim Stadyumu,

1936 ve 1937 yapılmadı,

1938, Ateş Güneş, Fenerbahçe, Fenerbahçe Stadı,

1939, Fenerbahçe, Galatasaray, 5-6 Ağustos, Fenerbahçe Stadı,

1940, Fenerbahçe, Galatasaray, 2-4 Ağustos, Fenerbahçe Stadı,

1941, Fenerbahçe, Galatasaray, 12-13 Temmuz, Fenerbahçe Stadyumu,

1942 ve 1943 yapılmadı,

1944, Fenerbahçe, Sümerspor, 23-24 Temmuz, Fenerbahçe Stadı,

1945, İETT, Fenerbahçe, 11-12 Ağustos, Fenerbahçe Stadyumu,

1946, Fenerbahçe, Galatasaray, 15-16 Ağustos, Fenerbahçe Stadı,

1947, Fenerbahçe, İETT, 9-10 Ağustos, İnönü Stadı,

1948, Fenerbahçe, İETT, İnönü Stadı,

1949, Fenerbahçe, Galatasaray, 17-18 Temmuz, İnönü Stadı,

1950, Fenerbahçe, Galatasaray, 13-14 Ağustos, İnönü Stadı,

1951, Galatasaray, Fenerbahçe, 20-22 Temmuz, İnönü Stadı,

1952, Fenerbahçe, Beşiktaş, 1-2 Eylül, Fenerbahçe Stadı,

1953, Fenerbahçe, Beyoğluspor, 15-16 Ağustos, Fenerbahçe Stadı,

1954, Fenerbahçe, Beyoğluspor, 2-3 Eylül, Fenerbahçe Stadı,

1955, Fenerbahçe, Beşiktaş, 30-31 Ekim, Fenerbahçe Stadı,

1956, Fenerbahçe, Beşiktaş, 25-26 Ağustos, İnönü Stadı,

1957, Fenerbahçe, Beşiktaş, 29-30 Haziran, İnönü stadı,

1958, Beşiktaş, Fenerbahçe, 26-27 Temmuz, Fenerbahçe Stadı,

1959, Fenerbahçe, Beşiktaş, 1-2 Haziran, İnönü Stadı,

1960, Beşiktaş, Fenerbahçe, 16-17 Temmuz, İnönü Stadı,

1961, Fenerbahçe, Kurtuluşspor, 21-22 Ağustos, İnönü Stadı,

1962, Fenerbahçe, Beşiktaş, 4-5 Ağustos, İnönü Stadı,

1963, Galatasaray, Fenerbahçe, 8-9 Haziran ,İnönü Stadı,

1964, Fenerbahçe, Galatasaray, 8-9 Ağustos, İnönü stadı,

1965, Galatasaray, Fenerbahçe, 22-23 Ekim, İnönü Stadı,

1966, Galatasaray, Fenerbahçe, 13-14 Eylül, Ali Sami Yen Stadı,

1967, Galatasaray, Fenerbahçe, 1-2 Eylül, Ali Sami Yen Stadı,

1968, Fenerbahçe, Galatasaray, 24-25 Ağustos, Fenerbahçe Stadı,

1969, Galatasaray, Fenerbahçe, 6-7 Eylül, İnönü Stadı,

1970, Galatasaray, Fenerbahçe, 18-19 Temmuz, Fenerbahçe Stadı,

1971, Galatasaray, Fenerbahçe, 21-22 Temmuz, İnönü Stadı

1972, Galatasaray, Fenerbahçe, 12-13 Ağustos, İnönü Stadı,

1973, Galatasaray, Fenerbahçe, 18-19 Ağustos, İnönü Stadı

1974, Galatasaray, Fenerbahçe, 17-18 Ağustos, İnönü Stadı,

1975, 1976, 1977, yapılmadı

1978, Galatasaray, İTÜ Spor, 5-6 Eylül, İnönü Stadı

1979, İTÜ Spor, Fenerbahçe, 15-16 Ekim, İnönü Stadı,

1980, yapılmadı,

1981, Galatasaray, İTÜ Spor,5-6 Eylül, İnönü Stadı,

1982, yapılmadı,

1983, Galatasaray, Gençlerbirliği, 17-18 Nisan, İnönü Stadı

1984, Fenerbahçe, Galatasaray, 4-5 Ağustos, İnönü Stadı

1985, Fenerbahçe, Galatasaray, 17-18 Ağustos, İnönü stadı,

1986, Galatasaray, Fenerbahçe, 24-25 Mayıs, İnönü Stadı,

1987, Fenerbahçe, Boğaziçi, 27-28 Haziran, Kadıköy Burhan Felek atletizm sahası,

1988, Fenerbahçe, ENKA, 2-3 Temmuz, Kadıköy Burhan Felek atletizm sahası.

***

TAKIM BAŞARILARI:

(Birinci sıra takım adını, ikinci sıra şampiyonluk sayısını, üçüncü sıra ikincilik sayısını gösterir)

Fenerbahçe, 24, 20

Galatasaray, 16, 11

Beşiktaş, 5, 7

İTÜ Spor, 1, 2

İETT, 1, 2

Ateş Güneş, 1, 0

Beyoğluspor, 0, 2

Kurtuluşspor, 0, 1

Sümerspor,  0, 1

Boğaziçi, 0, 1

ENKA, 0, 1

***

(1957'de kapatılıp 1962'de açılan Galatasaray atletizm Şubesinin 1963 yılında İstanbul kulüplerarası şampiyon olan kadrosu)

ayakta soldan birinci kulüp menajeri Cemal Anadol ortada efsanevi kaptan Cahit Önel, oturanlar, soldan ikinci: Murat Kaçar, üçüncü: Metin Altınışık

İstanbul Kulüplerarası Atletizm Şampiyonalarında akılda kalanlar:

*1929 ve 30'lu yıllarda, dönemin en güçlü kadrosuna sahip olan Galatasaray, yarışmalara katılmayınca İstanbul birinciliklerini BJK kazandı.

*1968 yılında 24-25 Ağustos tarihlerinde Fenerbahçe Stadı'nda düzenlenen şampiyonada Galatasaray en yüksek puanı toplamasına rağmen, 4x400 metre bayrak yarışmasında, bir atletinin rakibini dirsekle ittiği gerekçesiyle bu yarışta aldığı puanlar silinmiş, sonuçta Fenerbahçe 33 bin 848 puanla şampiyon olurken Galatasaray, 32 bin 456 puanla ikinci olmuştu.

*1954'ten sonra kadrosu zayıflayan Galatasaray ilk iki sırada yer alamamış, 1957 yılında kulübün atletizm şubesi kapandığından 1957-61 yılları arasında İstanbul şampiyonalarına da katılamamıştır.

*1972 yılında yapılan İstanbul şampiyonası sadece atmalar dalında düzenlenmiştir.

*1975 yılında İstanbul kulüpleri, İstanbul Bölgesi'nin tek kadrolu atletizm antrenörü Şevki Koru'nun emekliye ayrılacak olması nedeni ile (1960 ile 1976 yılları arasında İnönü Stadı'nda atletlerle ilgilenen ve antrenmanlarını düzenleyen sadece Rıza Maksut İşman Hoca ile Şevki Koru Hoca vardı) Atletizm Federasyon Başkanı Cüneyt Koryürek'e  başvurarak yerli ve yabancı yeni antrenörler getirilmesini istemişler ve bazı taleplerde bulunmuşlardı. Atletizmdeki bu kargaşa ortamı nedeniyle İstanbul Atletizm Ajanı Kamuran Tekil yarışmaları iptal etmiş ve İstanbul İl Birincilikleri 1975, 76 ve 77 yıllarında yapılamamıştı.

(22 Mayıs 1976 yılında İstanbul kulüpleri, yaptıkları bir açıklama ile yarış koşullarının düzeltilmemesi halinde, İstanbul'da hiçbir yarışmaya katılmayacaklarını İstanbul Bölge Müdürlüğü ve Atletizm İl Ajanlığı'na yazılı olarak bildirmişlerdir. 5-6 Haziran 1976 tarihlerinde İnönü Stadı'na gelen 128 atlet taleplerini pankartlarla ifade etmiş ve eşofmanlarını giyerek pistte yarışmadan tribüne çıkıp oturmuşlardır.

(Union kulüp sahasının 1932 Fenerbahçe stadı olarak açıldığı hali)

Atletlerin Federasyon Başkanı'na yazılı olarak verdikleri talep listesi:

1-Türk atletlerinin, Avrupa'da rekor için yarışanların yarış malzemesi yok. Çoğunun çivili ayakkabısı yok. Sahada antrenman yaparken kullanacağımız gülle, disk, cirit ve atlama antrenmanları için sırık yok.

2-Atletlere sporu yapabilmeleri için gıda yardımı yapılmalı, pırasa yiyerek rekor kırmamızı kimse beklememeli!

3-Hiçbir sağlık denetimi yok. Koşarken, atlarken, müsabaka sırasında sakatlanan sporcu; tedavi ve tıbbi yardım, muayene ve ilaç almak için nereye başvuracağını bilmiyor.

4- Yarışma öncesi ve sonrası masaj için sahada masör bulundurulmasını istiyoruz. Avrupa'da her ülkenin sporcuları kendi takımları ile beraber gelen bay ve bayan masörler denetimine yarış öncesi ve sonrası bakım ve masajlarını yaptırırken biz onları seyretmekten bıktık, usandık.

5-Atletizm haberlerini ve bilimsel antrenman tekniklerini beslenme ve sporcu sağlığı ile ilgili bilgileri okumak ve öğrenmek için bir kitaplık kurulmalı.

6-Teknik branşlarda temel eğitimimize katkısı olacak film ve videolar bizlere zaman zaman gösterilmeli.

7-100 atletten 69'unun antrenörü yok, hiçbirinin sakatlandığında ya da sağlık problemi olduğunda başvuracağı doktor veya hastane güvencesi yok, 60'ı yetersiz ve bilinçsiz besleniyor, hiçbirinin sosyal güvencesi yok. Sizlerden yerli ve yabancı antrenör ile birlikte bu sorunlarımıza çözüm bulmanızı istiyoruz.

(Senelerce İstanbul'un hem sosyal hem sportif bakımdan yükünü çeken resmi adıyla İnönü Stadı (Mithatpaşa stadyumu olarak da isimlendirilen stada halk arasında semt adı olarak Dolmabahçe stadı da denirdi)

(13 Haziran'da atletler, yarışmak üzere stada gelmişlerdi ama bu defa da bölge müdürlüğü idarecileri ve hakemler gelmediğinden sporcular kronometre tutulmadan kendi aralarında yarışmışlardır)

*1979 yılındaki yarışmalara Galatasaray katılmamıştır.

*1980 yılında İstanbul Atletizm Ajanlığı sadece Galatasaray, Fenerbahçe ve İTÜ'nün katıldığı üçlü bir yarışma yaptı. Galatasaray'ın şampiyon olduğu bu yarışmalar resmi kayıtlara geçmedi.

*1986 yılında İstanbul kulüplerarası şampiyonu olan Galatasaray, 1987 ve 88 yıllarında yarışlara ilgi olmadığı ve önemi kalmadığından katılmadı.

*1987 yılında çok kademeli Türkiye Atletizm Ligi kurulduğundan 1989 yılından itibaren İstanbul Kulüplerarası Atletizm Şampiyonası yarışma programından çıkarıldı ve bir daha düzenlenmedi.

(Ali Sami Yen Stadı. Şu anda o da yok olan statlar listesinde yerinde lüks bir otelle rezidanslar yer alıyor. Spor tesisleri yerlerini ranta ve betona bırakarak spor arenasından bir bir çekiliyorlar)

Kaynaklar

1- Galatasaray Spor Kulübü resmi sitesi, Atletizm Şubesi ile ilgili bilgiler.

2-Atletizm, 78-79, Almanak, Neriman Tekil, sayfa: 203.

3- Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1957, İstanbul 1957, sayfa: 499.

4-Dünden Bugüne Beşiktaş, Beşiktaş Belediye Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 1998, sayfa: 293.

5- Galatasaray dergisi, Haziran-Temmuz 2003, sayı 12, sayfa: 32-33.

6-Cumhuriyet gazetesi, 26 Ağustos 1968, 15 Haziran 1975, 26 Haziran 1975, 23 Mayıs 1976, 6 Haziran 1976, 14 Haziran 1976.

7-Milliyet gazetesi, 23 Temmuz 1977, 16 Haziran 1980, 18 Ağustos 1980.

8- Cumhuriyet gazetesi, 6 Ekim 1982.