Baykuş uğursuz mudur? Mimar Sinan neden baykuş kullandı?

Günümüzde baykuşa çok da iyi gözle bakılmıyor. Ancak tarihi incelemediğimizde Türkler baykuşa büyük önem atfediyor. Eski dönem Türkleri 'ugi' olarak isimlendirmiş hayvanı. Bilgeliğin ve fedakârlığın sembolü olarak görmüşlerdir.

Anneyle bir tutulmuş

Hatta o kadar değerliymiş ki baykuş, kadına ve anneliğe verilen önem neticesinde, Manas Destanı'nda olduğu gibi 'baykuş ana' diye bir varlıkla bile karşılaşabiliriz. Bu da ne kadar değerli olduğunu bizlere gösteriyor.

Neden 'baykuş ana'?

Baykuşun 'ana' rolü almasının sebebi ise oldukça duygusal. Yavrularını doğurduktan sonra onlara canla başla bakıyor. Ancak yavrular annelerinin kafasının üstüne çıkmaya çalışır, yuvaya atlarlarmış. Bu anlarda da tırnakları annenin gözüne batıp kör kalmasına sebep olabiliyormuş. Bu fedakarlıkları 'ana'ları hatırlattığı için 'baykuş ana' lakabını almışlar.

Bilge kuş baykuş

Bunun dışında anlatılan kıssalarda baykuş 'bilge kuş' olarak da tasvir edilmiştir. Bu bilgelik baykuşu kartalla birlikte şaman kıyafetlerinde pençelerinin kullanılmasına sebep olmuştur. Başlıklarında da baykuş tüyü kullanılırmış.

'Baykuşun kısmeti ayağına gelir'

Türk kültüründe bir de atasözü vardır; Baykuşun kısmeti ayağına gelir. Ne demek bu atasözü? Rivayet odur ki Hz. Süleyman baykuşu ödüllendirmiş ve hiçbir zaman yiyecek aramadığıdır.

Baykuş uğursuz mu?

Ancak zaman zaman uğursuzluk getirdiğine de inanılıyor. Hatta son zamanlarda tamamen uğursuz olduğu yönünde bir önyargı var. Bunun nedeni üzerine ilginç bir teori var.

'Ölüm habercisi'

Baykuş ile ilgili teori ise ölüm habercisi olduğu yönündedir. Kapını önünde görülen baykuş ölüm getirdiği yönünde bir önyargı. Şu mantığa oturtmaya çalışıyorlar, karanlıkta avlanan baykuş gözlerinin ışık saçması sayesinde fare ve böcekleri kendine çekiyor ve onları kolaylıkla avlıyor.  Bu duruma uydurmak içinde baykuşun olduğu yere ölüm de gelir denmiş. Ancak bunun herhangi bir dini veya bilimsel bir karşılığı yok, tamamen hurafe. Tıpkı ağaca çaput bağlama, kara kedinin uğursuzluk getirdiği gibi.

Baykuş ismi...

Baykuş ismi ise düz bir mantıkla açıklanacak gibi değildir. "Bay" kelimesi  Orta Türkçede "zengin, soylu" demek. Yani "soylu kuş" anlamına geliyor, erkek kuş değil.

Camilerde baykuş

Osmanlı'da ise baykuşun yeri çok ayrıdır. Türk mimarisinin en önemli ismi olan Mimar Sinan baykuşları inşa ettiği camilerde figür olarak kullanmıştır. Dikkatli gözlerden kaçmayan bu detayın sebebi ise eski Türk, Mısır ve Yunan medeniyetinde baykuşun bilge olarak adlandırılmasıdır.  Bu figürleri de camilerde kullanmıştır. Gayet de güzel olmuştur. Ayrıca Mimar Sinan Üniversitesi'nin logosu da baykuştur.

Kaynak: Milliyet