Kiralar düşer mi?

Ev sahibi olmanın neredeyse imkânsız hale geldiği, bir taraftan da sabit gelirle ev kiralarının ödenemeyecek rakamlara ulaştığı zor bir süreçteyiz. 5-6 yıl öncesine kadar düşük faizli konut kredileri ile ev sahibi olmak mümkün iken bugünün şartlarında, konut kredisi çekmeyi aklımızdan bile geçirmiyoruz. İnşaat sektörünün de durumu malum. Artan nüfus ile birlikte konut ihtiyacı günden güne çoğalırken, Bursa'nın ve Türkiye'nin dev inşaat şirketleri art arda konkordata ve iflas açıklamaları yapıyor.

Ülkemizin bir yıllık konut ihtiyacı minimum 800 bin adet civarı. Basit bir hesaba göre Türkiye'de her yıl 800 binin üzerinde yeni konut yapılırsa ihtiyaç fazlası konutlar oluşmuş olacak, bu da hem ev sahibi olmayı kolaylaştıracak hem de talebin üzerine çıkan konut sayısı ile kiralarda düşme meydana getirecek. Fakat yaşadığımız gerçeklik tam tersi. Elimizdeki verilere göre, her yıl 300 bin konutluk yeni açık meydana geliyor.

Yıllık yeni yapılması gereken konut ihtiyacımız 800 bin ve üzerinde iken, ulaşabildiğimiz rakam 500-550 bin civarı. Ev sahipliği oranı da gözle görülür bir şekilde azalmakta. 2014 yılında yüzde 61 olan ev sahipliği oranı 2024 verilerine göre yüzde 56'ya düştü. Diğer bir hesapla, 2024 itibarı ile Türkiye'de kirada oturan kişi sayısı 24 milyonu geçti.

Almanya, İngiltere, Fransa gibi Avrupa'nın zengin ülkeleri ile değil de, daha çok bizim kategorimize yakın ülkelerle bir karşılaştırma yaptığımızda Macaristan'daki ev sahipliği oranı yüzde 90'ın üzerinde, Bulgaristan'da yüzde 86, Kosova'da yüzde 97, Polonya'da yüzde 87, Romanya'da yüzde 96 civarı.

Türkiye'nin bu rakamların oldukça gerisinde kalmış olması ve konut ihtiyacının her yıl açık vermesi ileride daha büyük sorunları bizlere yaşatacak. Ev sahipliği oranının yükseltilmesi, bu konuda hızlı adımlar atılarak geleceğe yönelik olarak devlet politikası haline getirilmesi şart görünüyor. Öyle ki, ülke halkının gelirinin büyük bir bölümü, kira ve gıda harcamalarına gitmekte. Kiracılık derdinden kurtulmak, 24 milyonluk bir nüfusun ortak talebi.

Kiralar yüksek, kiracılık bu kadar zor iken son günlerde kiracıların içinde yeni bir umut yeşermekte. 2011 yılında Suriye'de çıkan iç savaşın ardından, milyonlarca Suriyelinin, Türkiye'ye sığınarak kiraladığı evler yavaş yavaş boşalmaya başladı. 13 yıl devam eden iç savaşın sonrasında devrilen Esad rejimi sonrasında, Suriyeli sığınmacılar ülkelerine dönmeye başladılar. 61 yıl boyunca Suriye'yi baskı altında yöneten BAAS partisinin baskıcı diktatörlüğü sona erince, Bursa'daki Suriyelilerinde caddelerde nasıl kutlama yaptıklarına şahit olmuştuk.

Okulların kapanması ve yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte yaptıkları kutlamaların sonuçlarını da görmeye başladık. Ülke genelindeki Suriyeli sığınmacı rakamlarına baktığımızda, rekor 437 bin ile İstanbul'da, ardından 381 bin ile Gaziantep 286 bin ile Şanlıurfa, 201 bin ile Adana, 190 bin ile Hatay gelmekte. Bursa'daki Suriyeli sığınmacı sayısı ise geçtiğimiz yıllarda 170 bin iken bugünlerde 157 binli rakamlara düşmüş durumda.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya'nın yaptığı açıklamaya göre de 9 Aralık 2024'ten, Esad rejiminin devrildiği günden bu yana, ülkesine geri dönüş yapan Suriyeli sayısı 250 bini geçmiş durumda. Ve bu dönüş giderek artmakta. Geçtiğimiz günlerde sohbet ettiğim birkaç Suriyeli sığınmacıdan aldığım bilgiye göre, Bursa'dan Halep ya da Şam'a ev eşyalarının taşınması için ödedikleri ücret 800 Dolar civarı imiş. Neden bu parayı veriyorsunuz, eşyalarınızı burada satın Suriye'ye döndüğünüzde tekrar orada almak daha mantıklı değil mi diye sorduğumda da, orada beyaz eşya, mobilya gibi ürünlerin Türkiye'ye göre daha pahalı olduğunu 800 dolar karşılığında oraya götürmenin onlar için daha uygun olduğunu söylüyorlar.

Suriyelilerin dönüşü Bursa'daki kira fiyatlarına nasıl yansır diye bir fikir yürüttüğümüzde, kiralarda ciddi bir düşme olmasa da en azından artış hızının azalacağı şeklinde. Şehrimizdeki Suriyeli sayısı ortalama 150 bin ve bir evde 5 kişi oturuyor desek bu rakam 30 bin konuta tekabül eder.

Kısa vadede Suriyeli sığınmacıların, yüzde 50'sinin ülkelerine döneceği şeklinde bir tahmin yürütürsek, 15 bin kiralık konutun sadece Bursa için boşa çıkacağı anlamına gelir. Yaz bitmeden, birçok Suriyeli sığınmacının da ülkesine dönme niyetinde olduğunu biliyoruz. Boşalacak ve ev sahipleri tarafından tekrar kiraya verilmek istenecek 15 bin konut, yaratacağı rekabet sebebiyle kira artışına dur diyecek hatta kira rakamlarının geri çekilmesine sebep olacak. Yaklaşık 13 yıldır ülkemizde ikamet eden Suriyeli sığınmacıların geri dönüşleri kendilerine hayırlı olsun derken, kirayı ödemekte zorlanan halkımız içinde bu durumun artı bir rahatlama getirmesi temennisiyle.

SAĞLICAKLA KALIN