Arabalarla zaman yolculuğu

MÜZEDE BİR GÜN

Şehrin ortasında, ulaşımı çok kolay ve gün geçtikçe ziyaretçi sayısı artan bir müze: TOFAŞ Bursa Anadolu Arabaları Müzesi. EÇEP Projesi beni harekete geçirdi ve bir röportaj yapmak istedim. Müze son dönemde basında oldukça fazla yer aldı çünkü Uluslararası Seramik Bienal’ine ev sahipliği yapıyor ve çok beğeniliyor. Birçok organizasyonu bir araya getirmek, bunların eksiksiz bir şekilde devam etmesini sağlamak ve şüphesiz özellikle açık havada sergilenenlerin korunmasını sağlamak oldukça zor ve önemli. Ayrıntılı bilgi almak, sanata bakış açımızı genişletebilmek adına Müze Yöneticisi Aylin TATLI ile konuştuk.

Öğrenciyken öğretmenler tarafından verilen bazı ödevlerimiz için müzelere gitmek zorunda kalırdık. Not alır, eski fotoğraf makineleriyle kareler yakalamaya çalışır sonra hepsini A4 kâğıtlara el yazısıyla aktarır ve sınıfta sunardık. Bunu yaşayanlar büyüdüklerinde çoğunlukla müzelerden kaçarlar. Kasvettir, ödevdir, zorunluluktur. Ama bunu eğlenceli hale getirebilen eğitimciler hayatı boyunca araştırma yapacak bireylerin yetişmesine katkı sağlamışlardır. Kabul etmek lazım, günümüzde bu mekânları gezmek genç veya yaşlı, öğrenci ya da değil herkes için değişik bir deneyime dönüşmüş durumda. Özellikle de teknolojinin devreye girmesi, öğrenme tekniklerinde çocuklara çok daha başka yaklaşılıyor olması bir yandan da etkinliklere katılmanın kazandırdığı artı değerler bu yerlerin popülaritesini artırdı. Bursa’da çok fazla değişik içerikli tasarlanan müze, sanat galerisi, tarihi eser var. Bazen nasılsa bir gün gideriz diyerek ihmal ettiğimiz bazen de zamansızlıktan uğrayamadığımız bu yerlerden biri de TOFAŞ Bursa Anadolu Arabaları Müzesi.

Türkiye’nin ilk ve tek Anadolu Arabaları müzesi! 17 bin metrelik alanda, Umurbey Mahallesi’nde eski ipek fabrikasının restore edilmesiyle 2002 yılında ziyarete açılmış. Binlerce yıl önceye ait tekerlekten yola çıkarak, Tofaş tarafından üretilen motorlu araçlara kadar bir zaman tünelinden geçiliyor. Kocaman bahçesi ise şehirden kaçmak isteyenler için bir cennet. 300 yıllık bir çınar, 200 yıllık karadut ve 50 çeşit bitki ziyaretçilerini bekliyor. Müzede düzenlenen etkinlikler hakkında Tofaş Bursa Anadolu Arabaları Müze Müdürü Aylin TATLI ile keyifli bir sohbet gerçekleştirdik. Başka bir zamanda yaşıyor gibi mutlu olduğum yemyeşil bir bahçe içinde Fayton Kafe’de sorularımın yanıtını Sayın Aylin TATLI’dan aldıktan sonra hem bireysel olarak gezdim hem de Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü Erken Çocukluk Eğitimi Projesi (EÇEP) kapsamında gelen öğrenci ve velileriyle birlikte müze içinde tura katıldım. Bana eşlik eden yönetici Aylin Tatlı ve eğitmen Nurten Köroğlu’na teşekkür ediyorum. 

Değişik gözlemlerim oldu, onlardan da bahsetmek istiyorum. Ücretsiz düzenlenen fuar, sergi, gezi ve halka açık müze gibi yerlerde katılım çok oluyor ancak bilinçli bir kitleye ulaşmakta o kadar zorlaşıyor. Burada da buna rastladım maalesef. Onca uyarıya rağmen arabalara binmek için kapılarını zorlayanlarla, belirlenmiş yürüme yerlerinin dışına çıkıp faytonlarla fotoğraf çektirmeye çalışanları gördüm. Bir de elimizdeki çöpü hala gerekli noktaya değil, yeşilliklere atıyoruz, yapmayalım!

YILLIK 90 BİN ZİYARETÇİ

Müze hakkında genel bilgi alabilir miyiz? Ziyaretçi potansiyeli nasıl?

TOFAŞ Anadolu Arabaları Müzesi 2002 yılından bu yana hizmet veren bir müze ve yaklaşık bir milyona aşkın ziyaretçiyi ağırladı. Aslında burası 185O’li yıllarda eski bir ipek fabrikasıymış. Ermeni bir aile tarafından kurulmuş eski bir fabrika. 1921’e kadar burada ipek üretimi sürdürülmüş. Daha sonra el değiştirerek ipek üretimine devam etmiş. 1979’dan sonra ipek üretimi durmuş ve yıllarca alanın nasıl değerlendirileceği üzerine düşünülmüş. TOFAŞ ile Büyükşehir Belediyesi ile 30 senelik bir protokol imzalanmış ve müze olarak faaliyete geçmiş. Pandemi nedeniyle tabii ki bizimde aktivitelerimiz aksadı, ertelendi. Pandemi öncesinde 90 bine kadar çıkan ziyaretçi sayısını yeniden yakaladık ve hatta geçmeye başladık.

Yıldırım, Umurbey’de geniş bir bahçedeyiz. Burada sadece müze yok. Gelenler başka neleri keşfedecek, görecekler?

Müzede; Tümülüs-mezarlar, geleneksel araba atölyeleri, motorlu-motorsuz araçlar ve tekerlekler sergileniyor. Ayrıca Umurbey Hamamı olarak bilinen yerde Tofaş Sanat Galerisi mevcut. Burada bugüne kadar; İşte Benim Zeki Müren, Zaman Makineleri Saatler, Oyuncak, Eski Hamam Eski Tas, 40. yılında Tofaş ve Vehbi Koç, Piemonte Torino Design ve hala devam eden Kantarın Topuzu: Teraziler, Ağırlıklar, Ölçü Aletleri sergileri düzenlendi. Fayton Kafe’de davet ve organizasyonlar için tercih edilen noktalardan biri haline geldi. Yani geldiğiniz zaman muhakkak ilginizi çekecek bir şey bulabilirsiniz.

HEDEF KİTLEYİ GENİŞLETİYORUZ

Geçici sergilere neden ihtiyaç duyuldu ve ilgi görüyor mu, ilgiyi artırmak için neler yapılıyor?

Tofaş, sanat galerisiyle, kültür hayatına 2008 yılında tam anlamıyla girmiş oldu. 1430 tarihli Umurbey Hamamı’nın olduğu yer bir galeri, burada geçici sergiler var. Müze zaten sabit bir geziciye sahip ama insanları buraya tekrar tekrar getirebilmek için geçici ziyaretçilerle takviye etmek gerekiyor. Gelenlerin her seferinde daha güzel seremonilerle karşılaşmaları için çalışılıyor. “Kantarın Topuzu” sergisi devam ediyor. Uluslararası Seramik Bienali kapsamında, Hacettepe Üniversitesi’nin Macsabal Heykelleri koleksiyonu sergilendi. Bu sayede daha fazla kişiye ulaşabiliyoruz.

HER YAŞA BAŞKA ETKİNLİK

Çocuklar için düzenlenen eğitimler neler, EÇEP hakkında ayrıntılı bilgi verir misiniz?

Kasım ayında başlayan 2000 çocuğa ulaşmayı hedeflediğimiz, Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü Erken Çocukluk Eğitimi Projesi düzenliyoruz. Anaokulundaki çocuklar velileriyle birlikte geliyorlar ve müze eğitmenimiz Nurten Köroğlu ile birlikte güzel bir gün geçiriyorlar. Projenin koordinatörü Milli Eğitim, uygulayıcısı biziz. Çocuklara bir zaman yolculuğu haritası veriyoruz, okuma yazma bilmedikleri için anne babaları yardımcı oluyor. Özellikle böyle bir programı tercih ettik çünkü aile-çocuk-müze ilişkisini oluşturmayı hedefliyoruz. Sesli rehber ve eğitmenimiz destek oluyor. Müzeye giriş ücretsiz, bu program da ücretsiz. Okullar yönlendiriliyor. Gezi sonunda mandala boyama etkinliği yapılıyor. Bu mandalalar da geri dönüştürülebilir özellikte. Boyadıktan sonra yıkanarak diğer gelen çocuklara hazırlanıyor. Bu da ayrı bir bilinç oluşturuyor.

Ayrıca 3. ve 4. sınıf öğrencilerine terazi eğitimi var. Müzeyi gezdikten sonra teraziler üzerine sohbet ediliyor ve adalet kavramıyla pekiştiriliyor. Basit malzemelerle terazi yaptırıyoruz çünkü bu yaş grubunun müfredatında ölçüm konusu mevcut. 5-6 yaş grubuna trafik eğitimi düzenleniyor. Tematik eğitim veriliyor sonrasında akülü arabalarla eğitim pistinde uygulama şansları oluyor. Yetişkinlere mandala boyama, müzede oyun gecesi diye uygulamalar var. Herkes kendi karakterinden sıyrılarak bir oyun üstleniyor uygulama içerisinde. Müzeler bu sayede yaşayan mekânlara dönüşüyor. Bir kültür kurumu anlamında da kıymetli, tüm hizmetler veriliyor. İnternet sayfasından ve sosyal medya hesaplarından etkinlikleri takip edebilir ve herkes katılabilir.

MERAKLI BİR NESİL GELİYOR

Müzeciliğin geleceği sizce nasıl olacak? Z kuşağı dediğimiz gençlerin müzelere bakış açısı nedir? Farklılığı bu alanda da hissediyor musunuz?

Z kuşağının daha bireysel keşifleri var. Müzede de gezerken toplu değil bireysel geziyorlar. Eserlere odaklanıyorlar kendi seçtiklerine bakıp kendi yorumlarıyla inceliyorlar. Diğer kuşaklar gibi takipçi değiller. Önüne verilen bilgi ile yetinen değil sorgulayıcı, meraklı bir nesil. Yetişkinlere de gençlere de rehberlik yapıyoruz. Gençlerin soruları çok değişik oluyor. Eserlerin sosyolojik ilişkilerini de merak ediyorlar. Beyin fırtınası yaptırıyorlar, klasikten kurtarıyorlar. Müzelerin gezilme kaygısı var. Biz gördüğümüze hayran kalıp aradaki kitlesel kırılmaları yakalayamıyoruz. Teknoloji müzelere de uyumlanacak ama her şey ekran başından olmaz. Görmeliyiz, hissetmeliyiz. Bu yüzden anaokulundan itibaren çocukları, gençleri eğitimlere davet ediyoruz. Bu bilinçle büyüsünler istiyoruz!