Sismik İzolatör istiyoruz

Nihayet yeni bir aya başladık, şubat canımızı çok yaktı.

Tabii ki depremin üstünden yıllar geçse de unutulacak gibi değil.

Uzunca bir süre yaşanılanları irdeleyeceğiz, eksikleri, yanlışları hep konuşacağız.

“Keşke” ile başlayan cümleler kuracak bundan sonra hayata geçirilebilsin diye tedbirleri Bursa için de tartışacağız.

Bunlardan öne çıkan en önemli başlıklardan biri “Sismik İzolatör.”

Eğer binalarda bu sistem olsaydı, bugün bu halde olunmayabilirdi.

“Öncelikli olarak okullar ve diğer kamu binalarına hemen uygulanmalı” diye geçen hafta Bursa Teknik Üniversite’de yapılan toplantıda Rektör Yardımcısı ve Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Beyhan Bayhan vurgulamıştı!

Dünyada sismik izolatör kullanılan en büyük 10 binadan 5’i Türkiye’deymiş, araştırırken bu bilgiye rastladım. Önemini, faydasını asrın felaketinde de gördük.

***

T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından 2013 yılında alınan kararla birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde inşa edilen 100 ve üzeri yatak kapasitesine sahip hastanelerde izolatör kullanılması zorunluluğu bulunuyor.

Buna bağlı olarak yapılan Adana Şehir Hastanesi’nde zemin hareketinin kontrollü şekilde binaya aktarılmasını sağlayan sistem sayesinde yıkıcı etkisi hissedilmedi. Burada 1512 sismik izolatör kullanılırken, İstanbul’daki İkitelli Entegre Sağlık Kampüsü’nde 2000 izolatör kullanılmış.

Bursa’da şu an sismik izolatörün bulunduğu tek bina ise Bursa Şehir Hastanesi.

Hizmete başladığı 2019 yılından bu yana 5 milyonu aşkın kişinin kullandığı sağlık kuruluşu.

Sadece Bursa olarak düşünmeyin hizmet sahasını.

Balıkesir, Çanakkale, Bilecik ve Yalova’dan da gelenler var.

Depreme ne zaman, nasıl yakalanacağımızı bilmiyoruz. Yıkımın her şekli çok korkunç ama bunun bir hastanede olduğunu düşünün?

Bu yüzden Bursa Şehir Hastanesinde bulunan 859 sismik izolatör güven veriyor.

Ayrıca hastane olduğu konum itibariyle en güvenilir nokta. Şiddetli bir deprem sonrası şehrin tüm bina stoku içinde ayakta kalma ihtimali en yüksek olan yapılardan.

Diğer kamu binalarında, okullarda, hastanelerde böyle bir sistem yok diyor işin uzmanları ve derhal harekete geçilip bunun uygulanması gerektiğini belirtiyorlar.

Ancak depremden sonra hasarsız kullanılmaya devam edilebilmesi gerekli yapılar arasında itfaiye, ulaşım ve haberleşme yapıları da var. Bölgede günlerce elektrik, internet kullanılamadı. O çok güvendiğimiz operatörler erişimi sağlayamadılar.

***

Sismik izolatörün ülkemizde üretilmediği, yurt dışından satın alındığı bilgisi de mevcut.

Tanesi ortalama 6000 dolar.

Hazır bulunan binalara takılabiliyor. Yani her yeri yıkıp baştan yapma zorunluluğu yok.

Zaten şu şartlarda bu ihtimal mümkün de görünmüyor.

Bir hesaplama örneği olarak, 4 daire toplam 5 katlı bir bina için 40 taşıyıcı kullanılıyor. Binaya maliyeti ise 4 milyon 560 bin TL.

Ev alırken nelere bakıyoruz?

Oda sayısına, salonuna, manzarasına, konumuna.

Ama güvenliğine de bakma zamanı artık.

Bu yüzden sismik izolatör inşaat maliyetini artırıcı olarak duruyor.

Söz konusu hayatta kalmak ise bunu düşünmemek gerekiyor.

Tutar çok yüksek kabul ediyorum ama bir güvence olarak izolatör varlığının binanızda olduğunu bilmek nasıl hissettirirdi?

Lüks olarak görülmemeli!

Kamuya ait binaların bu şekilde ayakta kalmalarının sağlanması çok önemli. Kahramanmaraş’ta, Hatay’da yıkımın çok olduğu yerlerde kamu binalarının da hasar aldığını gördük. Spor tesisleri, belediye binaları, camiler gibi sığınma alanı olabilecek yerler yıkıldı. Depremden kaçmayı başaranlar soğuktan kurtulamadılar. Bu tip yerler ayakta kalırsa halk için bir sığınak olabilir. Psikolojik olarak bir dayanak ayrıca. Şehrinizde afet sonrası nereye gideceğinizi bilmek biraz olsun kaygıyı düşürebilir.

***

Peki, izolatörler nasıl çalışıyor?

Deprem yalıtım sistemleri binaları oldukları zeminden izole ederek depremin bina üzerindeki etkisini azaltıyor.

Genellikle temele ya da bodrum katlara yerleştiriliyor.

Sarsıntı sonrası fayların kırılmasıyla sismik dalgalar yeryüzüne yayılmaya başlıyor. Yapılar bu dalgalarla titreşiyor. Salınım yaptıktan sonra belli bir süre sonra binaların eski haline dönmesi gerekiyor. Ama uğradığı şiddete göre yıkılabiliyor.

Bunu azaltmak için de izolatör uygulanıyor.

Nasıl çalıştığını aslında günlerdir televizyonda ve internette izliyoruz zaten.

Hatta sosyal medyada çocuğuna bunu oyuncaklarla anlatanları da gördük.

“Japonya bu sayede ayakta kalıyor” başlıklarını da okuduk.

Özendik!

Keşke dedik…

Önemli olan hepimiz için artık sismik izolatörün varlığı!