2. Dünya Savaşı sonrası Türkiye'ye gelen ve giden ilk futbol takımları

2. Dünya Savaşı bittikten sonra savaşan ülkeler, sosyal ve ekonomik krizleri atlatıp savaş yaralarını sardıkça sportif faaliyetlere yönelmeye ve ülkelerarası spor karşılaşmalarına önem vermeye başladılar.

Fransız Angouleme takımı, 1946 yılının haziran ayında Türkiye'ye ilk gelen profesyonel futbol takımıdır. Oyuncuları arasında Avusturya'nın ünlü kalecisi Rudi Hiden ile Fransa'nın birçok ünlü oyuncusunun bulunduğu Angouleme takımı İstanbul'da ilk maçında Galatasaray ile 1-1 berabere kaldı, ikinci maçında Beşiktaş'a 3-1 yenildi. 6 Temmuz 1946'da Beyoğluspor ile yaptığı maçı 1-0 kazanan Fransız takımı, 7 Temmuz günü rövanş maçında Beşiktaş'a 4-3 yenildi.

***

Fransız takımı son maçını, 13 Temmuz 1946 günü "Cihangir" adı altında toplanan gizli Türk profesyonel futbolcuları ile yaptı.

Türkiye'de henüz profesyonellik kabul edilmediğinden Cihangir adı ile sahaya çıkan profesyonel takımımız şu oyunculardan oluşmuştu:

Ethem Karpat(Beşiktaş), İbrahim Tusder (Beşiktaş), Vedii Tosuncuk (Beşiktaş), Mehmet (Vefa), Hakkı Alaç (Göztepe), Esat Kaner (Fenerbahçe), Celal Kibarer (Galatasaray), Hüseyin Soygun (Beşiktaş), Vahap Özaltay (Altay), Naci Bastoncu (Fenerbahçe), Fikret Arıcan (Fenerbahçe).

Taka Naci ve Büyük Fikret'in attıkları gollerle takımımız bu maçı 2-1 kazandı.

Macar Milli Takımı'ndan sekiz oyuncuyu kadrosunda bulunduran Ujpest takımı, 1946 yılında 14 Eylül Cumartesi günü İstanbul Şeref Stadı'nda oynadığı ilk maçta Fenerbahçe'yi 3-1 mağlup etti. Ertesi gün Beşiktaş'ı yine Şeref Stadı'nda 4-1, 18 Eylül günü Vefa'yı 4-1 mağlup ettikten sonra 21 Eylül günü Galatasaray'ı da 4-1 yenmeyi başardı. Macaristan Şampiyonu, İstanbul'da son maçını 22 Eylül Pazar günü Fenerbahçe Stadı'nda üç kulüp karmasına karşı oynadı.

Hakemliğini Adnan Akın'ın yaptığı maça takımımız şu kadro ile çıkmıştı:

Cihat Arman (Fenerbahçe), Murat Alyüz (Fenerbahçe), Vedii Tosuncuk (Beşiktaş), Selahattin Torkal (Fenerbahçe), Halil Özyazıcı (Fenerbahçe), Bülent Eken (Galatasaray), Fikret Kırcan (Fenerbahçe), Şükrü Gülesin (Beşiktaş), Kemal Gülçelik (Beşiktaş), Şeref Görkey (Beşiktaş), Melih Kotanca (Fenerbahçe), Halit Deringör (Fenerbahçe).

Çekişmeli geçen maç 0-0 berabere sonlandı. Böylece ünlü Ujpest takımı İstanbul'dan Budapeşte'ye 4 galibiyet, bir beraberlikle yenilgi görmeden dönmeyi başardı.

***

Ujpest takımı 1947'de ülkemizi bir kere daha ziyaret etti. 18 Ocak 1947'de İstanbul Şeref Stadı'nda karşılaşan İstanbul - Budapeşte temsili maçını, Cihat Arman(Fenerbahçe), Murat Alyüz (Fenerbahçe), Ahmet Erol (Fenerbahçe), Bülent Eken (Galatasaray), Galip Haktanır (Vefa), Hüseyin Saygun (Vefa), Erol Keskin (Fenerbahçe), M. Ali Has(Fenerbahçe), Suphi Ural (Fenerbahçe), Kemal Gülçelik (Beşiktaş), Şükrü Gülesin (Beşiktaş) terkibi ile oynayan karma takım 5-4 kazanmayı başardı.

5 Ocak 1947'de Şeref Stadı'nda Beşiktaş ile 1-1 berabere kalan Ujpest, 25 Ocak 1947'de Ankara'da Ankara karması ile oynadığı maçta 1-1 berabere kaldı.

26 Ocak'ta 19 Mayıs Stadı'nda Askeri Güçler karması ile yaptığı maçı 5-3 kazandı. Ankara'dan tekrar İstanbul'a dönen Ujpest, 1 Şubat'ta Şeref Stadı'nda Galatasaray ile 1-1 berabere kalırken 2 Şubat'ta yine Şeref Stadı'nda Fenerbahçe'yi 3-1 yenmeyi başardı.

Son maçını 9 Şubat'ta Şeref Stadı'nda İstanbul Üniversitesi karması ile yapan Ujpest, bu karşılaşmayı 1-0 kaybetti. Galibiyet golümüzü Suphi Ural attı.

Ujpest - Fenerbahçe maçından önce ünlü Macar futbolcu Szengeller ve Fenerbahçe kaptanı kaleci Cihat Arman, maçın hakemi Şazi Tezcan ile hava atılında

***

28 Aralık 1946'da Ankara'ya gelen ünlü Çek takımı Kladno, 19 Mayıs Stadı'nda Harp Okulu takımı ile yaptığı maçı 2-1 kazandı. Tek golümüzü penaltıdan Kemal Ayan attı. İkinci maçını 29 Aralık'ta Demirspor ile oynayan Kladno, bu maçı da 5-1 kazandı. Golümüzü İsmail Koçinalı attı. Son maçını 31 Aralık'ta Ankara şampiyonu Gençlerbirliği ile yapan Kladno bu maçtan da 3-1 galip ayrılarak, Ankara turnesini 3 galibiyet ve toplam 10 golle kapattı.

***

47'li yıllarda Macaristan'ın kadrosunda Kovacs, Buzanski, Szekelly (daha sonra Fenerbahçe'ye antrenör olarak geldi), Hidegkuti, Deak gibi ünlü oyuncuları barındıran Macar Hungaria (diğer adıyla MTK), Yunanistan'ın Enosis, İsveç'in AIK takımları da ülkemize gelerek maçlar yaptılar.

Fenerbahçe İnönü stadındaki ilk maçında İsveç'in AİK Takımı ile yapacağı maçta sahaya çıkarken önde kaptan Kaleci Cihat Arman.

Türkiye'ye gelen ilk İngiliz Takımı ise Queens Park Rangers oldu. İngiliz takımı ilk maçını bir yıl önce 23 Kasım 1947'de açılan İnönü Stadı'nda Fenerbahçe ile oynadı ve 1-1 berabere kaldı.

İkinci maçını 16 Mayıs 1948'de yine İnönü Stadı'nda Galatasaray ile oynayan İngiliz takımı bu maçı 2-1 kazandı.

3. maçında 22 Mayıs'ta Beşiktaş İle oynayıp 5-2 kazanan Queens Park Rangers son maçında üç kulüp karması ile karşı karşıya geldi.

23 Mayıs 1948'de, Cihat (Fenerbahçe), Murat (Fenerbahçe), Ahmet (Fenerbahçe), Naci (Galatasaray), Bülent (Galatasaray), Hüseyin (Beşiktaş), Küçük Fikret (Fenerbahçe), Erol (Fenerbahçe), Reha (Galatasaray), Lefter (Fenerbahçe), Şükrü (Beşiktaş) terkibi ile çıkan takımımız, Lefter'in iki güzel golü ile ünlü rakibini 2-1 yenmeyi başardı.

***

1950 yılında Fenerbahçe'yi 1-0 yenerek İstanbul Lig Şampiyonu olan Beşiktaş, aynı yıl Amerika'ya giderek 'Yenidünya'yı ziyaret eden ilk Türk Takımı oldu. 1950 Mayıs ayında Sadri Usuoğlu başkanlığında Amerika'ya giden Beşiktaş bu ülkede haziran ayının ortalarına kadar 6 maç yaptı.

İlk maçını 23 Mayıs 1950'de New York karması ile yapan Beşiktaş bu maçı 5-3 kazandı. İkinci maçında yine New York'ta gece maçı olarak New England karması ile yapıp 1-1 berabere kalan Beşiktaş, 5 Haziran 1950 günü Chicago'da Chicago karmasını 5-2 yendi.

6 Haziran'da All Stars New York takımını 3-1 ile geçen Beşiktaş, 5. maçında Philadelphia karmasını da üstün bir maçla 7-1 yenmeyi başardı. Amerika'daki son maçını ünlü İngiliz takımı Manchester United'a karşı oynayan Beşiktaş, güçlü rakibine 2-1 ile boyun eğdi.

Beşiktaş'ın Amerika turnesi hem ülkemizin hem Türk futbolunun yurt dışında tanıtılması yönünden çok faydalı oldu, hem de Türkiye'de amatör futbolla profesyonel futbol ayrımının yapılması gerçeğini gündeme getirdi.

1950 İstanbul Lig Şampiyonu Beşiktaş takımı: Soldan sağa: Şükrü Gülesin, Şeref Görkey, Ali İhsan Karayiğit, Süleyman Seba, Tanaş Çaçi, Yavuz Üreten, Mehmet. Oturanlar: Vedii Tosuncuk, Hikmet Alpaslan, Faruk Sağnak, Şevket Yorulmaz.

***

1951 yılında kulüp yöneticiliğinden Futbol Federasyonu başkanlığına gelen tecrübeli Ulvi Yenal bu işi çözmeye soyundu. Tek zorluk amatör olarak kurulmuş kulüplerimizin profesyonellikle nasıl uyumlu hale getirileceği idi. Buna da pratik zekâsı ile "Kulüplerimiz amatördür ama bazı futbolcularını mukaveleye bağlayabilirler. Ancak profesyonel takım kuran kulüpler, amatör liglere de takım çıkarmak zorundadırlar" formülü ile yaklaşan Futbol Federasyonu Başkanı Ulvi Yenal, İstanbul 1. Lig kulüplerinin temsilcileri Sadri Usuoğlu ve Rüştü Dağlaroğlu, Beden Terbiyesi Sicil ve Lisans Dairesi Müdürü Saim Seymener'in de katılımı ile 8 Ağustos 1951 günü Ankara'da toplanarak, Türk futboluna yeni bir yön verecek 61 maddelik 'Futbol Profesyonel Talimatnamesi' üzerinde anlaştılar.

Bu talimatname 10 Eylül 1951 günü Merkez Danışma Kurulu tarafından onaylandı ve 24 Eylül 1951 günü Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi...

Böylece Türk Futbol Dünyası, profesyonelliğe "MERHABA" dedi.

Kaynakça:

1- Tercüman Spor Ansiklopedisi 1981.

2- Türk Spor Tarihi Ansiklopedisi, Cem Atabeyoğlu, Fotospor Yayını 1991.

3- Kartalın Pençesi "Beşiktaş'ın şanlı tarihi", Gürel Yurttaş, AD Yayıncılık 1995.

4- Galatasaray Tarihi Bülent Tuncay, Yapı Kredi Yayınları, 2002, İstanbul.

5- 108 Yılın Aslan'ı, Ahmet Çakır, 9. baskı, Demir Ajans Yayınları 2013 İstanbul...