Çocuk, çevre kirliliği ve sıcaklar

Bir BBC haberi: “Önlem alınmazsa, 2040 yılında okyanus ve denizlere ulaşan plastik miktarı, bugünün 3 katına çıkarak 29 milyar tona ulaşacak.”

Sevgili anne ve babalar, şu bilgilere bir göz atın: Çocuk oyuncak endüstrisi, dünyada plastiğin en çok kullanıldığı endüstri. Her yıl kullanılmış ve kullanılmamış milyonlarca oyuncak çöplere atılıyor. Oyuncakla beraber plastik kirliliğine yol açan bir tüketim maddesi de tek kullanımlık bebek bezleri. Türkiye’de bu konuda yapılmış bilimsel bir araştırmaya rastlamadım ama İngiltere’de her yıl 3 milyar adet plastik bebek bezi çöpe atılıyor. Çocuk bezleri, evsel atıkların yüzde 2-3’ünü oluşturuyor. Dünyada her dakikada, 300.000 civarında çocuk bezi evsel atılar içinde çöpe atılıyor.

ABD’de bebek bezi endüstrisi değeri 71 milyar dolar civarında. Bebek bezleri, biyolojik olarak, doğada parçalanmayan ve yok olmayan 2 malzemeden yapılıyor: Polietilen, su geçirmez arka katman, polipropilen iç katman.

Bu plastik maddelerden yapılan bezler, çöplüklere atıldığında toprak üstü, toprak altı ve denizlerde yaklaşık 500 yıl civarında erimeden, parçalanmadan kalıyorlar. Çevre kirliliğinde, plastiğin dışında sera gazı artımında önemli bir faktör de bebek mamaları. Mamaların çoğu, toz haline getirilmiş inek, keçi sütünden yapılıyor. 1 kg. toz mama üretmek için 4.700 litre su kullanılıyor. Bebekler, 1 kg. bebek maması tükettiğinde, havaya 11-14 kg. arasında sera gazı salınımı gerçekleşiyor.

KİRLİLİĞE YOL AÇAN BU SORUNLARDAN NASIL KORUNABİLİRİZ?

Bebek bezlerinde sürdürülebilir bir çözüm olarak yeniden kullanılabilir bebek bezleri üretilmeye başlandı. Ancak bunların başlangıç paketleri, 100 doların (yaklaşık 4000 TL) üzerinde ve pek çok aile, bu ürünleri alabilecek maddi güçte değil. Bazı alışveriş sitelerinde, 2.ci el yeniden kullanılabilir bezler uygun fiyatlarla satışa konmuş durumda. Biz çocuk doktorları, özellikle yaz aylarında pişik problemi olan hassas ciltli bebekler için bambu veya organik pamuktan (cotton) yapılmış bezler öneriyoruz ancak biyoçözünür olarak satılan bu tip bezlerin de doğada yüzde 100 çözünür olduğu konusu hala biyojeokimya dünyasında tartışmalı.

Dünyada ve ülkemizde zamanı kısıtlı, çalışan anneler için yaygın kullanılan ürünler yerine, daha yeşil alternatifler üzerinde çalışmalar yapılıyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, tüm Türkiye’de, temmuz ve ağustos aylarının, ortalama mevsim normallerinin üzerinde bir sıcaklıkta geçeceği konusunda insanları uyarıyor. Termometreler, 7 temmuzda Aydın’da 44 santigrad, Diyarbakır’da 43 santigrad dereceyi gösterdi.

2019 yılında aşırı sıcakların, dünya çapında, 350.000 civarında insanın ölümüne yol açtığını düşünürsek bu olayın en ölümcül doğal afetlerden biri olduğu ortaya çıkıyor.

SICAK HAVADA SERİN KALMAK İÇİN ÖNERİLER:

Çocukları saat 12-16 arası, en sıcak saatlerde, sokağa, bahçeye, parka götürmeyin; güneş altına çıkarmayın. Sıcak havalarda, güneş ışığını en çok kıran beyaz renkli giysiler giydirin. Koyu renkli giysiler, güneş ışığını daha çok absorbe edeceğinden kişinin sıcağı daha çok hissetmesine neden olur. Vücudu saran slim-fit giysiler yerine, sıkmayan, bol dökümlü giysiler giyerek cildin etrafında daha çok hava dolaşımı sağlanabilir.

Direkt güneş alan evlerin odalarında perdeleri kapatmak, odayı daha serin tutacaktır. Özellikle bebeklerde, bambu veya cotton (pamuklu) kısa kollu, şort şeklinde giysileri tercih edin. Sıcakta dışarı çıkmak zorunda kalırsanız, beyaz renkli, geniş siperlikli şapka başlarına takmadan sokağa çıkarmayın. Sıcakta terleyen bebeklere suyun buharlaşması yoluyla olan serinlikten istifade etmek için sık duş aldırın.

Evlerde serinleme aracı olarak pervaneli soğutucular: Vantilatörler, daha çok sıcaklığın 35 santigrat derecenin altında olduğu durumlarda etkilidir. Sıcaklık, 35 santigrat derecenin üzerine çıktığı durumlarda, üzerimize daha çok sıcak havayı üfleyeceğinden su kaybını arttırarak olumsuz etki yapacaktır. Ayrıca vantilatörler elektrik enerjisi ile çalıştıklarından kendileri de ayrıca ısı üreterek havanın daha da ısınmasına neden olabilirler. Vantilatör çalışırken oda içinde hava akımını sağlamak için pencereleri açık bırakabilirsiniz. Tüm gece vantilatörün açık kalmasının ağız ve burun kuruluğuna neden olabileceğini de unutmayın.

Serinlemek için klima çalıştırıyorsanız, hava üfüren kapakları, bebeklerin üzerine direkt hava gelmeyecek şekilde yönlendirin. 80 km. hızın üzerinde sürati olan arabalarda camların sıcak nedeniyle açık tutulması, gerek erişkinlerde, gerekse çocuklarda yüz felcine (Facial parezi) neden olabilir. Hava kirliliğini önlemek için klima alırken, polen filtresi olan ve az enerji ile çalışan, elektrik sarfiyatı düşük klimaları tercih edin. İnsan vücudunun ideal ısısı 35-37 derece, ortalama 36.6, 36.8 arasındadır. Uyuduğunuz odanın sıcaklığı 19-21 derece arasında olmalıdır.

Çok sıcak havalarda uyku kalitesini arttırmak için akşam yemeğinden sonra geç saatlerde “atıştırma” alışkanlığını bırakmak gerekli. Bu tip zamansız ek yiyecekler, vücut ısısının artmasına ve uyku düzenimizin bozulmasına neden olabiliyor. Vücut ısısı yükseldiğinde “sıcak yorgunluğu” ortaya çıkabilir. Baygınlık hissi, aşırı terleme, ciltte soğuk bir ıslaklık, kramplar ve mide bulantısı gibi belirtiler özellikle yaşlılarda daha çok olmak üzere ortaya çıkabilir.

Sıcak havalarda özellikle AVM’de alışverişe, pazara gittiğinizde, uzun yol seyahatlerinde mola verdiğinizde, bebekleri ve çocukları araba içinde bırakarak yanlarından uzun süreli ayrılmayın. Motorlu bir araç içindeki ısı özellikle sıcak havalarda, 10 dakika içinde 11 santigrat derece yükselebilir. Bebek ve çocukların vücut ısıları ise yetişkinlere nazaran 5 kat daha hızlı yükselir. Bu bilgiler ışığında bebek ve çocuklar asla motorlu araçlarda uzun süre yalnız bırakılmamalıdır. Sadece ABD’de son 25 yıl içinde 900 civarında bebek ve çocuk, ısısı yükselen motorlu araçlar içinde bırakıldıkları için hayatlarını kaybetti.

Aynı tehlike, başta köpekler olmak üzere evcil hayvanlar için de geçerli. Evcil hayvanların sıcak günlerde gölgede, kapalı yerlerde kalmaları, yürüyüşe günün sıcak saatlerinde çıkarılmamaları gerekiyor çünkü hem bastığı yer ve zeminin sıcak olması halinde patilerinin yanması tehlikesi var hem de vücut ısıları insan gibi terleyemedikleri için çok daha yavaş düşüyor. Sıcaklarda vücuttaki su kaybını önlemek ve böbrekleri korumak için en alt limitte, 30cc. sıvıxvücut ağırlığı (örneğin 70 kg ağırlığındaki bir kişi 2litre, 100 kg ağırlığındaki bir kişi en az 3 litre sıvı almalıdır.)