Dünyada ve Türkiye’de atletizmin 50 yılı: 1975-2025

Geçmişi bilmeden gelecek için yorum yapmak çok zordur.

Size vereceğim dereceler üç sene sonra yapılacak olimpiyatlarda Türkiye’nin yerinin nerede olacağına da ışık tutacaktır.

1975 DÜNYA REKORLARI

100 m: Jim Hines (ABD): 9.95,200 m. Pietro Mennea (İtalya): 19.72,400 m. Lee Evans (ABD): 43.86,800 m. Sebastian Coe (İngiltere): 1.41.73,1500 m. Steve Ovett (İngiltere): 3.32.36,5000 m. Henry Rono (Kenya): 13.08.40,10.000 m. 27.22.40,

Maraton: Derek Clayton (Avustralya): 2.08.34,1110 m.

Engelli: Renaldo Nehemiah (ABD): 13.00,400 m. Engelli: Edwin Moses (ABD): 47.13,3000 m. Engelli: Henry Rono (Kenya):27.22.40.

Yüksek Atlama: Gerd Wessig (Doğu Almanya): 2.36 m.

Sırıkla Atlama: V.Polyakof (Sovyetler Birliği ): 5.81 m.

Uzun Atlama: Bob Beamon (SBD): 8.90 m.

3 Adım Atlama: Joao Oliveria (Brezilya): 17.89 m.

Gülle Atma: Brian Oldfield (ABD): 22.86 m.

Disk Atma: Ben Plucknett (ABD): 71.20 m.

Cirit Atma: Ferenc Paragi (Macaristan): 96.72 m.

Çekiç Atma: Yuriy Syedikh(Sovyetler Birliği):81.80 m.

1975 TÜRKİYE REKORLARI

100 m.: e 10.71,Salih Mercan, 10.5 Aydın Onur ve Orhan Aydın, Selim Ergün, 200 m.:e 21.73 Murat Akman,21.5 Murat Akman,400 m.: Gürkan Çevik; 47.6,e: 48.09 Murat Akman.800 m.: Sermet Timurlenk:1.47.2,1500 m: Mehmet Tümkan: 3.40.2,5000 m.: Mehmet Yurdadön13.48.8,10.000 m.: Mehmet Yurdadön; 28.49.9,

Maraton: Veli Ballı;2.11.30,110 m. Engelli: İlhan Ağırbaş:14.3,e 14.67 İlhan Ağırbaş,400 m. Engelli: Mehmet Solmaz:51.8,e 52.25. e 52.25,Mehmet Solmaz, 3000 m. Engelli: Yusuf Söğütlü: 8.44.5. İsmail Akçay: 2.13.43’6.

Uzun Atlama: Gürol Dinsel:7.43 m.3 adım atlama: Aşkın Tuna:16.01 m.

Yüksek Atlama: Ekrem Özdamar:2.20 m.

Sırıkla Atlama: Tayfun Aygün:4.97 m.

Gülle Atma: Turan Kahraman:16.48 m.

Disk Atma: Turan Kahraman: 51.44 m.

Cirit Atma: Ali Aydın: 71.66 m.

Çekiç Atma: Uğur Sel:60.44 m.

2025 DÜNYA REKORLARI

100 m: Usain Bolt (Jamaika): 9.58,200 m. Usain Bolt (Jamaika): 19.19,400 m. Wayde Von Niekerk (Güney Afrika Cumh): 43.03,800 m. David Rudisha (Kenya): 1.40.91,1500 m. Hicham El Gerrouch (Fas): 3.26.00,5000 m. Joshua Cheptegei (Uganda):12.35,36, 10.000 m. Joshua Cheptegei (Uganda): 26.11.00.

Maraton: Eliud Kipchoge (Kenya): 2.01.39, 110 m., Kelvin Kiptum (Kenya): 2.00.35

Engelli: Aries Merritt; ABD): 12.80,400 m. Engelli: Karsten Warholm (Norveç); 45.94,3000 m. Engelli: Saif Said Sakin (Katar):7.53.63.

Yüksek -Atlama: Javier Sotamayor (Küba):2.45 m.

Sırıkla Atlama: Armand Duplantis (İsveç): 6.29 m.

Uzun Atlama: Mike Powell (ABD):8.95 m.

3 Adım Atlama: Honathan Edwards (İngiltere)18.29 m.

Gülle Atma: Ryan Crouser (ABD): 23.56 m.

Disk Atma: Mykolas Alekna (Litvanya):74.35 m.

Çekiç Atma: Yurih Sedih (Beyaz Rusya): 86.74 m.

Cirit Atma: Jan Zelizny (Çek Cumhuriyeti): 98.48 m.

2025 TÜRKİYE REKORLARI

100 m.:Jak Ali Harvey (Jamaika asıllı): 9.92,200 m. Ramil Guliyev (Azerbeycan asıllı): 19.76,400 m. Yavuz Can: 45.51,800 m. İlham Tanui Özbilen (Kenya asıllı): 1.44.00,1500 m. İlham Tanui Özbilen (Kenya asıllı): 3.31.30,5000 m. Ali Kaya (Kenya asıllı): 13.00.31,10.000 m. Ali Kaya (Kenya asıllı): 27.24.09,110 m.

Engelli: Mikdat Sevler: 13.36,400 m. Engelli: Yasmani Capello Escobar (Küba asıllı): 47.81,3000 m. Engelli: Tarık Langat Akdağ (Kenya asıllı): 8.17.85.

Uzun Atlama: Mesut Yavaş: 8.08 m.

3 Adım Atlama: Necati Erol: 17.37 m.

Yüksek Atlama: Enes Talha Şenses: 2.31 m.

Sırıkla Atlama: Ersu Şaşma:5.92 m.

Gülle Atma: Alperen Karahan: 20.81 m.

Disk Atma: Ercüment Olgundeniz: 67.50 m.

Çekiç Atma: Eşref Apak: 81.45 m.

Cirit Atma: Fatih Avan: 85.60 m.

Maraton: Kaan Kigen Özbilen (Kenya asıllı): 2.04.11.

YORUM 1

Günümüzde erkeklerde 19 Türkiye rekorunun, 9 tanesinin sahibi devşirme atletler: yüzde 47,5 (3’ü Kenya asıllı,1’i Jamaika, 1’i Küba,1’i Azerbeycan kökenli). 10 rekorun sahibi Türk çocukları; yüzde 52,5.

YORUM 2

Günümüzde atletlerimizin elde ettiği derecelerin, 50 yıl önceki 1975 yılında kırılan dünya rekorları ile karşılaştırmasına gelince; 2025 yılındaki 5 atletimizin dereceleri, 1975’teki dünya rekorlarından daha iyi, (100 m.’de Jak Ali Harvey1500 m.’de İlham Tanui Özbilen, maratonda Kaan Kigen Özbilen, sırıkla atlamada Ersu Şaşma, 5000 m.’de Ali Kaya; yüzde 26,5), geri kalan 14 branşta Türkiye rekortmeni atletlerimizin dereceleri, 50 yıl önceki 1975 yılının dünya rekorlarından daha kötü (yüzde 73,5).

YORUM 3

2025’teki Türkiye rekortmenlerinin dereceleri, 1975’teki dünya rekortmenlerinden daha iyi olanların yüzde 80’i devşirmeler)

YORUM 4

Başka ülkelerin sporcularını vatandaş yapma, günümüzde spor hukukunun en önemli konularından biri.

Türkiye, uluslararası spor kamuoyunda ‘korsan’ olarak nitelendiriliyor.

YORUM 5

Şu anda 4 Jamaikalı,1 Nijeryalı, 1 Rus bayan atlet (heptatlon) Türkiye adına yarışmak için WA e başvurmuş durumda. Roje Stone, Nijeryalı, 1999 doğumlu, 26 yaşında. Disk atmada Paris Olimpiyatları’nda altın madalya sahibi. Rajindra Campbell, Jamaikalı (doğum 1996 yılında,29 yaşında, Paris Olimpiyatları’nda gülle atmada, bronz madalya sahibi. Wayne Pinnock Paris Olimpiyatları’nda, uzun atlamada gümüş madalya. Jayden Hibbert, 3 adım atlamada Paris’te dördüncü. 2022 Dünya U20 Şampiyonası’nda 3 adımda altın madalya. Nijeryalı bayan atlet, Favour Ofili, 16 sn. ile 150 m. dünya rekorunun sahibi.

YORUM 6

Bu sporculara ödenecek beş yüz biner dolarlardan bahsediliyor. Bu sporcularla sekizer yıllık sözleşme yapılarak 2028 Los Angeles Olimpiyatları’ndan sonra 2032 Brisbane Olimpiyatları’nda da yarışmaları sağlanacakmış. Diğer spor branşlarındaki devşirilecekleri bir kenara bırakın, sadece atletizmde gelecek 5 sporcu ve antrenörlerine verilecek paranın, seyahat, sağlık giderleri, kamp masrafları, uluslararası yarışmalarda elde edilecek başarılara göre de ödüller ve primlerin tutarına, bir yıllık atletizm federasyonu bütçesinin tümü yetmez. Bu paralar hangi fasıldan karşılanacak?

Tüm bu soruların cevaplarını verecek ve kamuoyunu aydınlatacak bilgiyi hep birlikte atletizm kamuoyu olarak bekliyoruz…