Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türk futbolu (3)

'BOMBACI', 'ÖKÜZ DEVİREN' BEKİR REFED

(Doğum: 22 Mayıs 1899, vefat: 5 Nisan 1977,Karlsruhe)

Türk futbol tarihinin ilk futbolcusu Amiral Hüsnü Paşa'nın oğlu Fuat Hüsnü, Bahriye Mektebi (Deniz Lisesi )öğrencisi çok iyi İngilizce bilmesinden de yararlanarak İngilizlerin arasına karışmış ve 1901 yılında kurulan Kadıköy futbol takımında "Boby" adı ile santrafor oynamıştır.

Türk futbol tarihine İlk Türk futbolcusu olarak geçen Fuat Hüsnü 1899 yılında kurulup bir maç oynayıp kapatılan, Black Stocking (siyah çoraplılar) kulübünün de kutucularındandır.

1904-1905 sezonunda kurulan İstanbul Futbol Ligi takımlarından Kadıköyspor'da "Boby" takma adıyla santrafor olarak her türlü riski alıp çok sevdiği futbola devam etmiştir. 1905'te GS 1907'de FB, 1910'da Şeref Bey'in gelmesi ile BJK kulübünde futbol şubesinin açılması Türk futbol tarihinde yeni futbol yıldızlarının ortaya çıkmasını kilometre taşlarıdır.

***

Bu zaman diliminin ünlü futbolcuları Aslan Nihat, Zeki Rıza Sporel'le birlikte futbol tarihinin en ünlü sporcularından olup halk arasında "Bombacı", "öküz deviren" lakapları ile anılan yurt dışında profesyonel futbol oynayan ilk Türk futbolcusu unvanına sahip Bekir Refet Teker, 1899 yılında Kadıköy'de doğdu.

Kadıköy İdadisi'nin ilk bölümünde öğrenci iken okulun Beden Eğitimi öğretmeni İngiliz kökenli ,GS'ın ilk kalecilerinden Ahmet Robenson'un dikkatini çekti ve okul takımına alındı. Tıknaz ve kara yağız bir genç olan Bekir Refed, 13 yaşında okul takımında, FB genç takımı ile oynanan ve FB genç takımının 3-1 galibiyeti ile biten maçta okul takımının tek golünü attı. Oynadığı futbolla, FB'nin idarecisi  ve kaniliyetli futbolcuları ortaya çıkarması ile ünlü El Katip Mustafa Bey'in dikkatini çekti ve FB genç takımına transfer edildi.

El Katip Mustafa Bey bu transferle ilgili olarak "Ben bu tüyü bitmemiş adamı FB de oynatırım" demişti.

Bekir, 1913-14 sezonunda İstanbul'da ilk kez düzenlenen  genç takımlar liginde şampiyonluk sevincini yaşadı ve 16 yaşında genç takımdan A takıma alındı A takımda sadece bir sene oynayan Bekir 19 şubat 1915'te, FB'nin, GS'ı 4-0 yendiği maçlarda oynadığı futbolla tribünleri kendine hayran bıraktı.

(1928 Amsterdam Olimpiyatları'nda Mısır'a 7-1 yenilen Milli Takımımız)

***

Bir yıl sonra o dönemin ünlü sağ açığı Otomobil Nuri, Altınordu kulübüne geçerken 6 sporcu ile Bekir'i de Altınordu renklerine kazandırdı.

1. Dünya Savaşı'nın başlaması ile devrin sadrazamı Talat Paşa'yı kulüp başkanlığına getiren ve sırtını iktidar partisi  İttihat ve Terakki'ye bağlayan Altınordu, büyük bir maddi ve manevi güce sahip olarak FB'nin altı futbolcusunu  transfer etti ve kaleci: Ali, bekler: Naki, Balıkcı Tevfik, Haflar: Dalaklı Hasan, Sadık, Refik Osman Top, Forvetler: Usturumcalı Hüseyin, Cafer Çağatay, Haydar, Bekir Refet, Otomobil Nuri'li kadrosu ile  1916-17 ve 1918-19 yıllarında üst üste 2 defa İstanbul futbol ligi 1. kümede şampiyon oldu. Bu 6'lı grup, Altınordu dağıldıktan sonra FB ye dönmedi ve İttihatspor Kulübüne transfer oldu. Bir yıl sonra 1921 yılında GS Avrupa turnesine çıkarken, takıma takviye olarak  FB'den Zeki Rıza Sporel, Galip ve Yavuz, İttihatspor'dan Bekir Refet ve Refik Osman'ı kadrosuna aldı. GS, 1911 yılında Macaristan, turnesinden sonra ikinci olarak çıktığı Avrupa turnesinde şu kadro ile maçları oyndı: Tahir, Yusuf Ziya Öniş, Ahmet Cevat, Nüzhet, Kör Fazıl, Bellaşa, Aslan Nihat(Nihat Bekdik) Necip Şahin, Edip, Müçteba, Usturumcalı Hüseyin(GS) Cafer Çağatay, Zeki Rıza Sporel, İsmet Uluğ, Galip Kulaksız(FB), Nedim Kaleci, Bekir Refet, Refik Osman Top (İttihatspor)

(Türk futbolunun 3 ünlü ismi soldan sağa; Zeki Rıza Sporel, Bekir Refet, Nihat Bekdik)

GS'ın turnede ilk maçı 31.8.1921: Lozan Club; 7-2 

2. maç: 2.9.1921; Servette-GS: 10-0

3.maç: 4.9.1921: Phönix Karlsruhe-GS: 1-0,

4. maç: 7.9.1921: Saarbrücken-GS; 5-3

5. maç: 11.9.192Germania-GS; 2-1

6. maç: 14.9.1921,Ludvigshafen Phönix- GS; 1-1,

7. maç: 17.9.1921 Bollspiel-GS: 1-4,

8.maç: 18.9.1921 Germania-GS: 1-0,

9. maç: 21.9.1921, Arminia(Hanover)-GS:5-3,

10. maç: 23.9.1921 Volgenbult-GS: 1-1,

11. maç: 25.9.1921 Hamburg Sporverlien-GS: 6-1,

12. maç: 28.9.2021 GS-Sporverein; 1-0,

13. maç: 2-10.1921 Nürenberg-GS: 6-0,

14. maç: 4.10.1921 Gusmust-GS: 7-0,

15. maç: 6.10.1921 Sparta Praga-GS: 12-0,

16. maç: 11.10.1921, Bratislava-GS: 4-2,

17. maç: 14.10.1921, Macar F.T.T-GS: 3-3.

58 gün süren bu yorucu turnede 17 futbolcu ile 7 bin 650 km yapan GS, İsviçre, Almanya, Macaristan ve Çekoslavakya'da 17 maç yapmış, 20 gol atıp 71 gol yemiş ve ünlü futbolcu Bekir Refet'i Almanya'da bırakarak geri dönmüştür.

***

Turnedeki 3. maçında 1-0 mağlup oldukları Karlsruhe Phönix maçında gelen transfer teklifine 2 yıllık anlaşma evet diyen Bekir Refet, Türkiye'ye geldi, gitti ama dönemedi ve Almanya'da vefat etti.

(Almanların en büyük spor dergisi Kicker'de Bombacı Bekir)

BEKİR REFET'İN ALMANYA KARİYERİ:

Karlsruhe Phönix takımında oynadığı 2 yılda başarılı bir grafik çizen Bekir, 1923 de aynı bölgenin takımlarından FC Pferzheim'e transfer oldu, bu takımla eski takımı Karlsruhe'ye karşı forma giydi.

1923-26 yılları arasında forma giydiği Pferzheim, ilk sezonda 3. oldu. 1925 sezonunda ise sondan ikinci olup  düşmemek için play-off oynadı, ancak eski takımı Karlsruhe Phönix'in ardından üçüncü olup küme düştü.

1926'da Karlsruhe şehrinin en güçlü takımı Karlsruher FV ye transfer oldu. Württemberg/Baden bölgesinin birincisi olup bir üst tura yükseldiler, güney ligi finallerinde ise 4. oldular. Takımın penaltıcısı Bekir, bu elemelerde  golleri ile takımına büyük destek oldu.

Karlsruhe FV deki performansı ile  takımın onursal kaptanlarından biri olarak seçildi.

1924 Paris Olimpiyatlarına katılan Türk Milli Takımı'nın Çekoslavakya ile oynayıp 7-2 mağlup olduğu eleme maçında takımızın 2 golünü de "Bombacı Bekir" atıyordu.

14 Ekin 1927 de Tekrar Milli Takıma çağrıldı ve Bulgaristan'la yapılan hazırlık maçında 2. defa milli formayı giydi. 1927'de İstanbul Taksim stadında Bulgaristan'la yapılan rövanş maçında Bekir Refed milli formayı 3. defa giyiyor ve maçı Zeki Rıza'nın 2, Aslan Nihat'ın bir golü ile Milli Takım 3-1 kazanıyordu.

1928 Amsterdam Olimpiyatlarında Mısır'la yaptığımız ve 7-1 mağlup olduğumuz eleme maçında tek golümüzü 81. dakikada gene Bekir Refed atıyordu. Bekir ,olimpiyatlardan sonra zaman zaman Türkiye'ye çağrıldı ve seyircilerimizi coşturan futbolu ile gönülleri fethetmeye devam etti.

1925 de Çekoslavakya'nın  büyük şampiyonu Slavia takımı İstanbul'a geldi.

FB bu maç için Bekir'i İstanbul'a çağırdı. 14 Ağustos 1925'te Taksim Stadı'nda tribünlerin tamamen dolu olduğu maçta, GS-FB karması şu oyuncularla maça çıktı: Hamit Akbay (FB)- M.Nazif Gerçin (GS) CaferÇağatay (FB) - Kemal Rıfat Kalpakcıoğlu (GS) Aslan Nihat (GS) - Sabih Arca (FB), Mehmet Leblebi (GS), Alaeddin Bayram (FB), Zeki Rıza Sporel (FB), Bekir Refed (FB), Bedri Gürsoy (FB).

İlk yarıyı 2-0 yenik kapatan takımımız ikinci yarının başında Bekir'in peş peşe attığı 2 golle coşup Ünlü Slavia'yı sahadan silerken Zeki Rıza Sporel 2 golle takımımızı öne geçirmiş sahneye tekrar çıkan Bombacı Bekir 5.ci golü atıp perdeyi kapatmıştı.

Taksim Stadı ve İstanbul Beyoğlu gün boyu bu zaferi kutlayan seyirci ile dolup taşmıştı. Slavia 1927 bir kere daha İstanbul'a geldi ve ilk maçını 3 Haziran 1927 günü Taksim Stadı'nda GS ile yaptı. Bu maç oynanırken FB kulübü genel sekreteri Ali Naci Karacan, giderek aldığı ünlü futbolcu Bekir'i trenden indirip doğru maça getiriyordu. Bekir'i tribünde gören seyirciler "Slavia kork, Bekir geldi" diye stadı inletiyordu.

Slavia güzel bir futbolla GS'ı 4-1 yendi. 2 gün sonra 5 Haziran 1927'de Bekir'li FB, "Fehmi Eriş-Fürüzan Şansal, Kadri Göktulga-İsmet Uluğ, Sadi Çoban, Cevat Seyid-Bevzat Usberg, Bekir Refed, Zeki Rıza Sporel, Alaeddin Baydar, Sabih Arca'dan kurulu kadrosu ile ünlü hakemimiz Burhan Felek'in yönettiği maçta sahaya çıkmıştı. Maçın 17.ci dakikasında Bevzat Usberg'in korner atışında  mükemmel bir zamanlama ile yükselen Bekir'in kafa golü ile maçı FB kazanmış, Taksim stadı "Bekir,Bekir"sesleri ile inlemişti.

Bu maçtan sonra FB kulübü, Bekir'in Türkiye'de kalıp FB de oynaması için büyük çaba gösterdi ise de zamanın Futbol Federasyonu Başkanı Yusuf Ziya Öniş'in profesyonel olduğu gerekçesi ile Bekir ve FB kulübüne ceza verilmesi gündeme gelince FB Kulübü ile federasyonun arası açıldı, bu duruma çok üzülen Bekir Refed "FB benim yüzümden zarar görmemeli" diyerek Almanya'ya geri döndü. Bu yıllarda Refed Bekir'in aklı Türkiye'de bedeni ise Almanya'da idi. Bekir bir Alman kadınla evlendi. Doğan çocuğuna çok sevdiği takım arkadaşı Otomobil Nuri'nin adını koydu. Daha sonra çift ayrıldı ve mahkeme  çocuğun bakımını Alman anneye verdi.

Bekir Refed çok sevdiği oğlunu haftada bir görebilmek için Almanya'da kaldı ve Almanya'da yaşadı, yaşlandı.

Sol ayağı ile çektiği sert şutlar nedeniyle "Bombacı" lakabı ile anılan Bekir'in bir şutla mandayı yıktığı şeklindeki söylentiler, bir süre sonra Bekir Refed'in "bombacı" ve "öküzdeviren " lakapları ile anılmasına yol açtı.

***

Türkiye,bu büyük oyuncusunu 21 kasım 1951'de İstanbul'da oynanan Türkiye-Almanya milli maçına şeref konuğu olarak davet etti.

Bekir Refed 2. Dünya Savaşı sonrası Karlsruhe Mark Platz'da açtığı gazete bayii dükkanını 1959'a kadar işletti. Bekir Refed,5 Nisan 1977'de  Karlsruhe kentine vefat etti ve Almanya'da toprağa verildi.

Ölmeden kısa bir süre önce yapılan röportajda bu kadar ısrar edilmesine rağmen neden Alman vatandaşlığına geçmediği sorusuna "Türk olarak doğdum, Türk olarak ölmek istiyorum" cevabını vermişti.

FB kulübü bir kadirşinaslık yapıp bu büyük sporcusunun naaşını Türkiye'ye getirmeli ve ilelebet ebedi uykusuna Türkiye'de devam etmesini sağlamalıdır. Acaba çok şey mi isteniyor sayın başkan ve yöneticiler?