Yaz aylarında güneşe dikkat!

Güneş ışınları yaşamın vazgeçilmez bir parçası olmasına rağmen kontrol altına alınmazsa insan sağlığını tehdit eder hale de dönüşebiliyor. D vitamini sentezinden, ruh halimizin düzenlenmesine kadar pek çok faydası olan güneş ışınları, ciltte bulunan pro-Vitamin D yi, aktif D vitamini haline dönüştürdüğü gibi, kontrolsüz uzun süre maruz kalınması durumunda vücutta ve ciltte kalıcı hasarlara yol açabilir…

Güneşten gelen ultraviyole ışınları, elektromanyetik spektrumun görünmeyen bölgesinde yer alır ve başlıca UVA, UVB ve UVC olmak üzere 3 e ayrılır: UVC, atmosfer tarafından tutulurken UVA ve UVB ışınları cilde doğrudan ulaşabilir. UVA ışınları, cildin alt tabakaları nüfus ederek kolajen ve elastik liflerinin yapısını bozar, bu da kırışıklık, doku gevşemesi yaparak cildin erken yaşlanmasına neden olabilir.

UVB ışınları ise daha yüzeysel olup, DNA hasarına neden olarak güneş yanığına ve zaman içinde deri kanserine zemin hazırlar. Her iki tip ışın da, serbest radikal oluşumunu arttırarak cilt hücrelerinde oksidatif strese ve bağışıklık sisteminin baskılanmasına neden olur. İşte bu nedenlerle özellikle güneş koruyucuları kullanarak bu etkilerin oluşumunu büyük ölçüde azaltabiliriz.

Klinik çalışmalar, düzenli güneş koruyucu kullanılması halinde, ciltte pigmentasyon, kırışıklık ve leke oluşumunu azalttığını; melanom dışı cilt kanserlerini önlediğini göstermiştir… Güneş koruyucu krem, lotion veya sprayler; doğru miktarda ve doğru zamanda uygulanırsa daha çok fayda eder. Güneş koruyucular, fiziksel (mineral) ve kimyasal olarak ikiye ayrılır.

Fiziksel etkili güneş koruyucu kremlerin ana maddesi çinko oksittir (etiketine bakarak içinde titanyum oksit bulunan kremleri almayınız.) Bu kremler cilt üzerinde koruyucu tabaka oluşturarak güneş ışınlarından korur. Hipoallerjenik oldukları için hassas ciltler için daha uygundur ancak ciltte beyaz iz bırakabilirler. Terkibinde avobenzone, oxybenzone, octinoxate vb. etken madde bulunduran kimyasal güneş kremleri ise güneş ışınlarını emerek ısıya dönüştürüp ciltten uzaklaştırarak etki ederler ve ciltte beyaz iz bırakmazlar. (Oxybenzone gibi bazı kimyasalların hormonal dengeye olası etkileri nedeniyle daha dikkatli kullanılması gerekir.) Kimyasal filtreli ürünler, güneşe çıkmadan 15-20 dakika önce, fiziksel filtreli ürünler ise hemen suya girmeden önce sürülebilir.

Bebeklerde kullanılacak ürünlerin 50 numara ve üstü olması önemlidir. Bebek ve 7 yaşa kadar çocuklarda en uygun güneşlenme saatleri sabah 9-11 ve akşamüstü 16-19 saatleri arasıdır. Öğlenleri 12-16 arası tente veya şemsiye altında olsalar bile bebekleri güneşe çıkarmayınız. Gün içinde birkaç defa suya girip çıkacaksa waterproof (suya dayanıklı) ürünleri tercih edin. Suya dayanıklı ürünleri 2 saatte bir tekrar uygulamak en doğru yaklaşımdır.)

Göle veya havuza değil, daha çok temiz olduğu mavi bayrakla belgelenmiş olan plaj ve kıyılardan denize sokun. Denize girip çıktıktan sonra üzerlerindeki ıslak mayoyu kuru bir mayo ile değiştirin. Güneşe çıkarırken bebekleri ilk 10 dakika çıplak olarak güneş altında bırakın, 10 dakika sonra 50 numara ve üstü bir güneş koruyucu ürün sürün, sonra direkt güneşle temasını sağlayın.

Her güneşlenmede ilk gün 10-15 dakika, 2.ci gün 1/2 saat, 3.cü gün 45 dakika ve daha sonrasında sabah 9-11 arası 1 saat, 16-19 arası 1 saatle güneşlendirmeye devam edin. Güneş kremi seçerken mineral filtreli ve dermatolojik olarak test edilmiş ürünleri tercih edin; bu konuda çocuk doktorunuzun görüşleri doğrultusunda ürün seçin. Özellikle bebek ve çocuklar için güneş koruyucu ürün seçerken fiziksel (mineral), 50 numara ve üstü, water proof (suya dayanıklı) ürünleri almanızı öneririm.

KAYNAK: 1-American Academy of Dermatology: Sun protection Guıdelines, 2025.