ABD gümrük politikalarında Türkiye’nin yeri

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump, başkan seçildiği günden itibaren ABD’nin karşı ülkelere karşı ticaret açığının büyüdüğünü belirterek gümrük tarifelerini öne sürmüştür. Trump, bu gümrük tarifeleri sayesinde ABD içerisinde yaşayan tüketicilerin daha fazla Amerikan malı tercih edeceğine, vergi miktarının artacağına ve iç piyasada üretimi tekrar canlandıracağını inanmaktadır.

***

Trump, gümrük tarifelerinin Amerikan imalatını artırdığını ve işleri koruduğunu sürekli olarak gündeme getirmektedir. Trump, tekrar göreve başladığından bu yana gümrük tarifelerini âdeta bir koz gibi kullanarak karşı ülkelerle bir dizi ticaret anlaşması imzalayıp kazançlı şekilde ülkesine geri dönmeyi amaçlıyor ve amaçladığını da gerçekleştiriyor. Kısa vadede baktığımızda ise bu tarifeler siyasi açıdan müttefikler arasında bir sorun yaşanmasına sebebiyet verirken, diğer yandan ekonomik olarak oldukça endişe yaratmakta; zira bu gümrük tarifeleri, ABD’li tüketicilerinde daha yüksek fiyatlara satın alımlar yapması demek.

***

Tarifeleri göz önünde bulundurursak; örnek açısından, 10 dolarlık bir mala %10 gümrük tarifesiyle 1 dolarlık vergi eklenmesi demek. Bu durum, doğal olarak ithalatçı açısından 11 dolarlık maliyet anlamına gelir. Bunu aşmak için iki yol var: Ya fiyatları tüketiciye yansıtacak ya da ithalatı azaltacak. Kısaca yabancı malları ABD’ye getiren firmalar, ABD’ye gümrük tarifesi oranında vergi muafiyeti altında olacak.

***

ABD Başkanı Trump, çelik ve alüminyum ithalatına %50 gümrük vergisini hâlihazırda belirtmişti. Bunun yanında 1 Ağustos'tan itibaren bakır ithalatına %50 gümrük vergisi ve yabancı menşeili araçlara ve ithal motorlara, aynı zamanda otomotiv parçalarına net olarak %25 gümrük vergisi gelecek. Trump, ilaç ithalatına karşı da yüksek gümrük vergilerini belirtmiş olsa da bunun üzerine herhangi bir imza atılmış değil. Bunun yanında Donald Trump, Ukrayna’daki savaşın durdurulması hâlinde Rusya’ya karşı da bir dizi tehditte bulundu. Bu çerçevede ateşkes sağlanmaması hâlinde Rusya ile ticaret yapan şirketlere büyük gümrük vergileri getirileceği belirtilmiştir.

***

ABD Ticaret Mahkemesi, gümrük tarifeleri kararı alınması sonrasında aslında Trump’ın bu tarifeleri uygulama yetkisinin olmadığına, bu kararların ulusal acil durum yetkileri çerçevesinde alındığını belirtmişti. Fakat temyiz mahkemesi dava sürecinde tarifelerinin uygulanmasına devam edilebileceğini belirtmişti.

Türkiye açısından baktığımız zaman ise; ilk etapta Donald Trump, Türkiye’ye karşı %10 gümrük tarifesi getireceğini duyurmuştu. Fakat bu rakam %15 olarak revize edilmiş durumda. Buna rağmen Türkiye, birçok ülkeye nazaran hâlâ avantajlı durumda diyebiliriz. Bu karar, aynı zamanda oldukça ılımlı ve stratejik bir kararda oldu diyebiliriz.

***

Türkiye’nin ABD’ye ihracatına baktığımızda önemli kalemler, kıymetli taşlar ve metaller, kazanlar, makinalar ve mekanik aletler, halı ve yer kaplaması, motorlu araç ve parçaları, elektrikli cihazlar ve parçaları önemli kalemleri oluşturmakta. Diğer yandan çelik ve otomotiv sektörleri özel vergi rejimine tabi olacağı için bu alanda yüksek gümrük vergileri ödenmesi gerekecek. Bunun dışında yapılan ihracatta diğer yüksek gümrük tarifesi getirilen ülkelere kıyasla rekabet avantajının söz konusu olduğunu net olarak söyleyebiliriz.

Türkiye açısından Avrupa Birliği ile yapılan ticaretin bu gümrük tarifeleriyle etkilenmesi söz konusu olacaktır. Ayrıca Çin’e karşı getirilecek ek gümrük tarifeleri maliyetleri arttırırsa, bu durumdan Türkiye dezavantajlı olacaktır.