Yasa kimi korur?

Milletvekilliği, halkın iradesini temsil etmenin onurudur!

Ancak bu temsil görevi, yasaların üstüne çıkmak değil; halka karşı daha fazla sorumluluk taşımak anlamına gelir.

Oysa Türkiye’de uzun yıllardır süregelen bir tartışma, bu dengeleri ciddi biçimde sarsıyor:

Milletvekili dokunulmazlığı.

Anayasa’nın 83. maddesi; milletvekillerine iki tür dokunulmazlık tanır. Bunlardan biri; Meclis çatısı altında yapılan konuşmalar ve verilen oylarla ilgilidir. Bu mutlak bir korumadır ve birçok demokratik ülkede benzeri bulunur. Ancak asıl tartışma konusu, diğer boyuttur: Ceza dokunulmazlığı.

Yani bir milletvekili hakkında ağır bir suç işlendiği iddiası olsa bile, dokunulmazlığı kaldırılmadıkça ne sorguya çekilebilir ne de yargılanabilir.

Bu düzenleme, 1982 Anayasası ile bugünkü şeklini almıştır.

Önceki anayasalarda da benzer hükümler yer alsa da, zamanla dokunulmazlık sistemi milletvekillerine geniş ve siyasi etkilerle şekillenen bir koruma zırhı sunmuştur.

Bu da kamu vicdanında, ‘kanun önünde eşitlik’ ilkesinin sorgulanmasına neden olmuştur.

Öyle ki, sıradan bir vatandaşın ceza gerektiren bir eylem karşısında hemen adalete hesap vermesi beklenirken, benzer bir suçla itham edilen bir milletvekili için süreç Meclis’in kararına bağlı hâle gelmiştir.

Bu tablo, toplumun adalet duygusunu zedeleyebilir.

Zira hukuk, yalnızca bireyleri değil, devleti ve seçilmiş temsilcileri de kapsadığı sürece saygı görür.

Dokunulmazlık, milletvekilini değil, halkın iradesini korumalıdır!

***

Uygulamada zaman zaman bu dengenin kaydığına tanık olunmaktadır. Bazı dönemlerde Meclis gündeminde yer alan dokunulmazlık dosyalarının uzun süre işleme konmaması, kamuoyunda soru işaretleri doğurmaktadır.

Hatta geçmişte bazı yargılamaların siyasi gerilimlere ve kutuplaşmalara neden olduğu örnekler yaşanmıştır.

Bu tür deneyimler, bizi dokunulmazlık sisteminin yeniden ele alınması gerektiği yönünde düşünmeye sevk etmelidir.

Dünya örnekleri bu konuda yol gösterici olabilir.

Örneğin Avrupa’da çoğu ülkede, yalnızca görevle ilgili faaliyetler koruma altına alınmakta, diğer tüm suçlamalar yargı denetimine açık tutulmaktadır.

ABD’de ise Kongre üyeleri yalnızca yasama faaliyetleri kapsamında koruma altındadır.

Bir milletvekili ağır bir suçla itham edildiğinde, vekilliği yargılanmasının önüne geçemez.

Bu da “temsilci olmanın ayrıcalık değil, sorumluluk” olduğu fikrini güçlendirir.

Bugün, milletin temsilcileri ile milletin adalet beklentisi arasındaki dengeyi daha adil ve şeffaf kurmamız gereken bir eşikteyiz.

Bu konuda atılacak her adım, yalnızca mevcut sorunları çözmekle kalmayacak; aynı zamanda toplumun hukuk sistemine olan güvenini de pekiştirecektir.

Milletvekili dokunulmazlığı, görevle ilgili ifadeleri ve kararları koruyacak şekilde daraltılmalı; ağır suçlar söz konusu olduğunda yargı süreci gecikmeden işletilmelidir.

Böylece dokunulmazlık, kişisel koruma kalkanı değil; demokratik işleyişin teminatı hâline gelebilir.

***

Unutulmamalıdır ki; yasalar herkesi kapsamadıkça, hiç kimseyi gerçekten koruyamaz.

Adaletin gücü, herkese aynı mesafede durmasıyla anlam kazanır.

Bir toplumda hukuk, yalnızca zayıfları değil, güçlüleri de kapsadığında güven verir.

Eğer bazı kişiler yasaların dışında tutulursa, bu durum yalnızca yasanın değil, halkın vicdanının da yıpranmasına yol açar.

Milletin vekili olmak, milletin üstünde olmak anlamına gelmez.

Vekil, temsil ettiği halkın güvenine layık olmakla mükelleftir. Bu da şeffaflıkla, hesap verebilirlikle ve adalet önünde eşit olmakla mümkündür.

Zira gerçek saygınlık, hukukun dışında kalmakla değil; hukuka gönüllü biçimde tabi olmakla elde edilir.

Vekil, milletin gözüne bakabildiği ölçüde güçlüdür.

Bu nedenle, dokunulmazlık bir ayrıcalık değil; halk adına görev yapan bir temsilcinin, görevini özgürce icra etmesini sağlayan bir güvence olmalıdır.

Ne bir zırh, ne de bir kaçış yolu…

“Bu yazı, hiçbir kişi ya da siyasi görüşe karşı değil; daha adil, eşit ve hesap verebilir bir hukuk sistemine katkı sunmak amacıyla kaleme alınmıştır!”