Sessiz fırtına: İşler değil, roller değişiyor

Geçtiğimiz üç yılda, yapay zekânın iş dünyasını kökten değiştireceğine dair söylentiler kulaktan kulağa yayıldı. Ancak Yale Üniversitesi’ne bağlı The Budget Lab’in Ekim 2025 tarihli raporu bu paniğe bilimsel bir soğukkanlılıkla yaklaşıyor:

Devrim değil, evrim yaşanıyor.

Rapora göre, 33 aylık dönemde ABD’deki işgücü piyasasında belirgin bir sarsıntı gözlenmedi. İstihdam oranları sabit kaldı, yüksek yapay zekâ maruziyetine sahip mesleklerde bile dramatik kayıplar olmadı. Kısacası, robotlar kapıyı kırmadı; sadece zilin kablosunu yokladı.

Teknolojik Değişimin Dönemleri: Yavaş Evrenin Hızlı Versiyonu

Bilgisayarın gelişiyle daktiloların ölümü, internetle gazeteciliğin dönüşümü… Bunların hiçbiri bir gecede olmadı.

Yapay zekâ da aynı yolda ilerliyor: Farkı sadece hız. Eskiden teknolojik dalgaların etkisini hissetmek yıllar alırken, şimdi birkaç ayda değişim görülüyor.

Ama hâlâ aynı yasa geçerli:

Önce görev değişir, sonra meslek.

Muhasebeci kaybolmaz, ama tabloları yapay zekâ oluşturur. Gazeteci yok olmaz, ama ilk paragrafı artık algoritma önerir.

Türkiye’de sessiz ama derin bir dönüşüm yaşanıyor.

Teknoloji danışmanlık verilerine göre yapay zekâ ile iş kaybı oranı yüzde 3’ü geçmedi. Ancak bu “sessizlik”, etkisizlik değil.

Bankalarda müşteri temsilcileri yerini “dijital asistan eğitmenlerine” bırakıyor; medya şirketleri içerik üreticisi yerine “AI editörü” arıyor. İşler yok olmuyor, kimlik değiştiriyor.

Yapay Zekânın “Görünür” Farkı

ABD’de yapılan analiz, bir mesleğin yapay zekâya “açık olma derecesi” ile istihdam kaybı arasında güçlü bir ilişki olmadığını ortaya koyuyor.

Yani yüksek riskli meslekler bile şu an için stabil.

Fakat bu tablo değişimin hazırlık aşamasında olduğunu da gösteriyor.

Üretkenlik artarken, iş tanımları yeniden yazılıyor.

Bu tablo, “yapay zekâ işimizi alacak” söylemini dengeliyor.

Bir yandan bazı işler ortadan kalkarken, öte yandan yepyeni roller doğuyor:

AI eğitmenleri, veri etik danışmanları, prompt mühendisleri…

Türkiye’de Sessiz Fırtına

Raporun bulguları Türkiye için de önemli.

Eğer eğitim ve yeniden beceri kazandırma politikaları gecikirse, bu sessiz dönüşüm gelir eşitsizliğini derinleştirebilir.

Yapay zekâ dalgası, iş kaybından çok “fırsat farkı” yaratma potansiyeline sahip.

Bugün Türkiye’de 18–35 yaş arası çalışanların yüzde 46’sı işlerinin otomasyona açık olduğunu düşünüyor. Aynı grubun yüzde 58’i ise yapay zekâ sayesinde yeni bir beceri öğrendiğini söylüyor.

Bu, korkudan çok merakın arttığını gösteriyor ve belki de en umut verici fark bu.

Sonuç: Fısıltıyı Dinle

Yapay zekâ devrimi, bir sabah her şeyi silip süpürecek bir tufan değil; daha çok bir sabah uyanışı.

Gözümüzü açtığımızda işimizin unvanı değişmiş olabilir ama üretme, düşünme, katkı verme arzusu hâlâ aynı.

The Budget Lab’ın raporu, bize sakin bir uyarı gönderiyor:

“Fırtınadan korkma, barometreyi oku.”

Türkiye de bu barometreye bakmalı, çünkü yapay zekâ işgücünü yutmayacak ama iş tanımlarını yeniden yazacak.

Ve o tanımı biz yazmazsak, algoritmalar seve seve yazar.

Bu grafikte bankacılık, medya, eğitim, üretim ve perakende sektörlerinde yapay zekâ etkisinin 2025 itibarıyla ne kadar arttığı gösteriliyor. En hızlı dönüşüm medya (yüzde 45) ve finans (yüzde 38) sektörlerinde görülüyor.

Bu pasta grafikte Türkiye’deki iş rollerinin yüzde 24’ünün yüksek otomasyon riski altında olduğu, yüzde 52’sinin orta dönüşüm sürecinde bulunduğu, yüzde 24’ünün ise yapay zekâ ile güçlendiği görülüyor.

Kaynak: The Budget Lab, “Evaluating the Impact of AI on the Labor Market”, Ekim 2025